Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir?

Flokkun:

23.1.2009
Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði

Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir?

Jón Már Halldórsson

Ein af grundvallarstaðreyndum þróunarfræðinnar er að allt líf á jörðinni er einstofna. Af því leiðir að gíraffinn (Giraffa camelopardalis) er skyldur öllum lífverum jarðar! En nóg um það því spyrjandi vill eflaust vita hvaða núlifandi tegundir dýra eru skyldari gíraffanum en aðrar.

Til að svara því er rétt að líta á ættartré gíraffans og skoða skyldleika hans við núlifandi spendýr. Gíraffinn er flokkaður í ættina Giraffidae. Í steingervingasögunni eru þekktar margar tegundir sem hafa verið flokkaðar í þá ætt. Eina eftirlifandi tegundin, auk gíraffans, er ókapinn (Okapia johnstoni).

Ókapinn finnst í þéttum og ógreiðfærum regnskógum í norðausturhluta Kóngo (áður Zaire), aðallega í Ituri-regnskóginum. Stór hluti regnskógarins er nú þjóðgarður sem var stofnaður til verndar ókapanum.


Ókapinn er það núlifandi dýr sem er skyldast gíraffanum.

Ókapinn hefur ekki verið þekktur lengi á Vesturlöndum. Fornegyptar voru hins vegar kunnugir honum og landkönnuðurinn Henry Morton Stanley (1841-1904) heyrði ýmsar sögusagnir um ókapann í könnunarferðum sínum í Kongó. Innfæddir þar nefndu hann “atti”. Á ferðum um svæðið sáu vestrænir leiðangursmenn stundum í afturendann á dýrinu þegar það flúði undan þeim í gegnum skóglendið. Þar sem ókapinn hefur rendur á afturendanum, álitu þeir að að það væri einhver óþekkt tegund frumskógarsebradýra.

Sir Harry Johnston (1858-1927), sem gegndi stöðu landstjóra breska heimsveldisins í Úganda, auk þess að vera ástríðufullur grasafræðingur og landkönnuður, komst á snoðir um pigmea í Evrópu sem þýskur sirkusstjóri hafði til sýnis. Johnston frelsaði pigmeana, sjálfsagt gegn sæmilegri greiðslu, og lofaði þeim að þeir skildu snúa aftur til heimkynna sinna. Hinir þakklátu pigmear fræddu Johnston um dýrið og fóru með hann inn í regnskóginn til að sýna honum fótspor ókapans. Johnston sannfærðist þá um að dýrið væri af meiði staktæðra hófdýra (Artiodactyla) og áleit hann að ókapinn væri einhvers konar skógarhestur.

Johnston sá aldrei lifandi ókapa en komst yfir skinn dýrsins og hauskúpu. Náttúrufræðingar sem rannsökuðu þessa líkamshluta flokkuðu ókapann réttilega sem tiltölulega náskyldan gírafanum og fékk hann fræðiheitið Okapia johnstoni árið 1902, til heiðurs landsstjóranum. Þess má geta að fyrsta lifandi eintak ókapans var flutt til Evrópu árið 1918, til Antwerpen í Belgíu.

Steingervingafræðingar hafa borið kennsl á nokkrar tegundir útdauðra ættkvísla Giraffidae-ættarinnar. Ein þeirra kunnustu er Sivatherium eða siva-ófreskjan eins og dýrið gæti heitið á íslensku. Hér til hliðar sést endurgerð á dýrinu eins og það gæti hafa litið út. Sivatherium var hyrnt líkt og dádýr en minnti mjög á samanrekinn gíraffa. Það var um 2,2 metrar á hæð. Önnur útdauð ættkvísl var Samotherium, eins konar frumstæður gíraffi. Samotherium líktist gíraffanum að nokkru leyti en var mun lágvaxnari. Alls hefur á þriðja tug útdauðra ættkvísla gíraffaættarinnar verið lýst en hér verður ekki gerð frekari grein fyrir þeim.

Frekara lesefni:

Heimildir og myndir:
  • The Evolution of Artiodactyls, Donald R. Prothero og Scott E. Foss. The Johns Hopkins University Press. 2007.
  • Vertebrate Palaeontology. Michael J. Benton and John Sibbick. Blackwell publishing. 2004.
  • Wikimedia.org
  • Animal Pictures Archive

Höfundur

Jón Már Halldórsson

Jón Már Halldórsson

líffræðingur

Útgáfudagur

23.1.2009

Spyrjandi

Bjarni Ármann Atlason, f. 1998

Efnisorð

Tilvísun

Jón Már Halldórsson. „Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir?“ Vísindavefurinn, 23. janúar 2009, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=50098.

Jón Már Halldórsson. (2009, 23. janúar). Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=50098

Jón Már Halldórsson. „Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir?“ Vísindavefurinn. 23. jan. 2009. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=50098>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvaða dýrum eru gíraffar skyldir?
Ein af grundvallarstaðreyndum þróunarfræðinnar er að allt líf á jörðinni er einstofna. Af því leiðir að gíraffinn (Giraffa camelopardalis) er skyldur öllum lífverum jarðar! En nóg um það því spyrjandi vill eflaust vita hvaða núlifandi tegundir dýra eru skyldari gíraffanum en aðrar.

Til að svara því er rétt að líta á ættartré gíraffans og skoða skyldleika hans við núlifandi spendýr. Gíraffinn er flokkaður í ættina Giraffidae. Í steingervingasögunni eru þekktar margar tegundir sem hafa verið flokkaðar í þá ætt. Eina eftirlifandi tegundin, auk gíraffans, er ókapinn (Okapia johnstoni).

Ókapinn finnst í þéttum og ógreiðfærum regnskógum í norðausturhluta Kóngo (áður Zaire), aðallega í Ituri-regnskóginum. Stór hluti regnskógarins er nú þjóðgarður sem var stofnaður til verndar ókapanum.


Ókapinn er það núlifandi dýr sem er skyldast gíraffanum.

Ókapinn hefur ekki verið þekktur lengi á Vesturlöndum. Fornegyptar voru hins vegar kunnugir honum og landkönnuðurinn Henry Morton Stanley (1841-1904) heyrði ýmsar sögusagnir um ókapann í könnunarferðum sínum í Kongó. Innfæddir þar nefndu hann “atti”. Á ferðum um svæðið sáu vestrænir leiðangursmenn stundum í afturendann á dýrinu þegar það flúði undan þeim í gegnum skóglendið. Þar sem ókapinn hefur rendur á afturendanum, álitu þeir að að það væri einhver óþekkt tegund frumskógarsebradýra.

Sir Harry Johnston (1858-1927), sem gegndi stöðu landstjóra breska heimsveldisins í Úganda, auk þess að vera ástríðufullur grasafræðingur og landkönnuður, komst á snoðir um pigmea í Evrópu sem þýskur sirkusstjóri hafði til sýnis. Johnston frelsaði pigmeana, sjálfsagt gegn sæmilegri greiðslu, og lofaði þeim að þeir skildu snúa aftur til heimkynna sinna. Hinir þakklátu pigmear fræddu Johnston um dýrið og fóru með hann inn í regnskóginn til að sýna honum fótspor ókapans. Johnston sannfærðist þá um að dýrið væri af meiði staktæðra hófdýra (Artiodactyla) og áleit hann að ókapinn væri einhvers konar skógarhestur.

Johnston sá aldrei lifandi ókapa en komst yfir skinn dýrsins og hauskúpu. Náttúrufræðingar sem rannsökuðu þessa líkamshluta flokkuðu ókapann réttilega sem tiltölulega náskyldan gírafanum og fékk hann fræðiheitið Okapia johnstoni árið 1902, til heiðurs landsstjóranum. Þess má geta að fyrsta lifandi eintak ókapans var flutt til Evrópu árið 1918, til Antwerpen í Belgíu.

Steingervingafræðingar hafa borið kennsl á nokkrar tegundir útdauðra ættkvísla Giraffidae-ættarinnar. Ein þeirra kunnustu er Sivatherium eða siva-ófreskjan eins og dýrið gæti heitið á íslensku. Hér til hliðar sést endurgerð á dýrinu eins og það gæti hafa litið út. Sivatherium var hyrnt líkt og dádýr en minnti mjög á samanrekinn gíraffa. Það var um 2,2 metrar á hæð. Önnur útdauð ættkvísl var Samotherium, eins konar frumstæður gíraffi. Samotherium líktist gíraffanum að nokkru leyti en var mun lágvaxnari. Alls hefur á þriðja tug útdauðra ættkvísla gíraffaættarinnar verið lýst en hér verður ekki gerð frekari grein fyrir þeim.

Frekara lesefni:

Heimildir og myndir:
  • The Evolution of Artiodactyls, Donald R. Prothero og Scott E. Foss. The Johns Hopkins University Press. 2007.
  • Vertebrate Palaeontology. Michael J. Benton and John Sibbick. Blackwell publishing. 2004.
  • Wikimedia.org
  • Animal Pictures Archive
...