Hver fann upp ljósaperuna?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver fann upp ljósaperuna?
Að því marki sem réttmætt er að benda á einn tiltekinn einstakling, þá er það bandaríski uppfinningamaðurin Thomas Alva Edison.

Eins og flestar aðrar uppgötvanir átti ljósaperan sér aðdraganda. Breski efnafræðingurinn Sir Humphry Davy gerði fyrstur manna tilraunir með svokallaða ljósboga þar sem rafstraumur er látinn hlaupa milli skauta. Hann fékk líka mjóan platínuvír til að glóa með því að senda rafstraum um hann. Frá því um 1840 voru tekin út mörg einkaleyfi á slíkum glóðarlömpum en enginn þeirra náði útbreiðslu þar til bandaríski uppfinningamaðurinn Thomas Alva Edison (1847-1931) bjó til ljósaperu með lýsandi kolefnisþræði árið 1879. Um svipað leyti var einnig farið að nota ýmiss konar ljósbogalampa. Fyrsta nothæfa ljósbogalampanum var komið fyrir í vita á Dungeness í Englandi árið 1862.

Uppdráttur að fyrstu ljósaperunni. Smelltu á myndina til að skoða stærra eintak af henni.

Með tímanum og reynslunni kom í ljós að málmurinn wolfram eða þungsteinn hentaði betur í ljósaperur en kolefnið sem Edison hafði notað. Notkun wolframs í perur hófst árið 1913. Flúrljós komu síðan á markað árið 1938.

Æviferill Edisons er væntanlega mörgum kunnur. Hann þróaði ekki aðeins ljósaperuna heldur einnig til dæmis rafala, hljóðrita, rafhlöðu og kvikmyndavél. Líklega hafa fáir einstaklingar haft meiri áhrif á tækniþróunina en hann.

Frekara lesefni af Vísindavefnum:

• Af hverju springur ljósapera? eftir EDS
• Hversu miklu rafmagni skilar virkjun af sér á mínútu? eftir HG
• Hvað eru margar kandelur í einu vatti ljósmagns? eftir Stefán Inga Valdimarsson og Þorstein Vilhjálmsson

Heimild og mynd:

• Encarta: "Lighting, Electric" og "Edison, Thomas Alva."
• Uppdráttur af fyrstu ljósaperunni - Sótt 31.05.10

...