Hvað er pipar og hvernig verður hann til?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er pipar og hvernig verður hann til?
Pipar er krydd úr berjum piparjurtarinnar (Piper nigrum). Piparjurtin er klifurjurt upprunnin í hitabelti Asíu. Jurtin getur náð 4-6 metra hæð. Þriggja til fjögurra ára gömul byrjar jurtin að blómstra litlum hvítum blómum sem verða að berjum og kallast piparkorn. Til eru nokkrar gerðir af pipar og fer bragð og litur eftir því hvernig piparkornin eru meðhöndluð.

Orðið pipar kemur upprunalega úr sanskrít, þar var orðið pippali notað um svonefndan langpipar (Piper longum).

Óþroskuð ber piparjurtarinnar nefnast grænn pipar. Piparkornin eru oftast lögð í saltpækil eða edik og seld þannig eða þau eru þurrkuð með sérstakri aðferð sem varðveitir græna litinn.

Svört piparkorn eru ber sem tínd eru þegar þau eru að verða rauð en áður en þau eru fullþroskuð. Piparkornunum er safnað í hrúgur í nokkra daga þar sem þau taka að gerjast. Síðan er dreift úr hrúgunum og þau látin þorna í sólinni eða þurrkuð á annan hátt. Við það verða þau svört og skorpin.

Rauður eða appelsínugulur pipar eru þroskuð ber piparplöntunnar. Eins og græni piparinn eru þau ýmist lögð í saltpækil eða edik eða þau eru þurrkuð með aðferð sem varðveitir litinn.

Hvítur pipar verður til þegar þroskuð ber plöntunnar eru lögð í bleyti til þess að ná af þeim rauða hýðinu og aldinkjötinu og fræið sem eftir stendur er þurrkað.

Pipar er með elstu kryddjurtum heims og hefur verið notaður í þúsundir ára. Ekki er vitað með vissu hvenær hann barst til Evrópu en Grikkir þekktu til pipars á 4. öld f.Kr. og Rómverjar notuðu pipar, aðallega í lækningaskyni til að byrja með en líka sem krydd.

Pipar var mjög dýrt krydd fyrr á tímum og ein ástæða þess að Evrópubúar leituðu að sjóleið til Austurlanda. Í dag er pipar ein algengasta og mest selda kryddtegund heims. Víetnam er mesti piparframleiðandi heims, með um 34% heimsframleiðslunnar. Aðrir stórtækir framleiðendur eru Indónesía, Indland, Brasilía og Kína.

Svonefndur rósapipar er ekki eiginlegur pipar heldur ber af trjátegundinni Schinus terebinthifolius sem vex í Suður-Ameríku. Rósapipar er bragðlítill og aðallega notaður til skrauts. Hann getur valdið eitrunaráhrifum borði menn mikið af honum.

Heimildir:

• Davidson, A., The Oxford Companion to Food. Oxford, University Press 1999.
• Black pepper - Wikipedia, the free encyclopedia. (Skoðað 14. 6. 2016).
• Nanna Rögnvaldardóttir. Matarást : alfræðibók um mat og matargerð. Reykjavík: Iðunn, 2002.
• Pepper091.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 15. 6. 2016).

---

Þetta svar er eftir nemendur í Háskóla unga fólksins, námskeiðum á vegum HÍ fyrir 12-16 ára ungmenni í júnímánuði 2016.

...