Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
Í öðru lagi má skilja spurninguna þannig að spurt sé í hvaða borgum guðirnir voru einkum dýrkaðir því að guðirnir áttu mismiklum vinsældum að fagna í ólíkum borgum og áttu sér ákveðna helgistaði sem voru eins konar miðpunktur dýrkunar þeirra. Í Aþenuborg voru gyðjan Aþena og guðirnir Seifur og Póseidon til að mynda einkum í hávegum höfð. Póseidon hafði raunar verið dýrkaður sérstaklega í borgunum Pylos og Þebu frá því á bronsöld og var dýrkaður mjög víða. Í Delfí var véfrétt spádómsguðsins Apollons en Apollon var einnig í hávegum hafður ásamt systur sinni Artemis á eynni Delos þar sem þau áttu að hafa fæðst. Artemis var einnig dýrkuð víða og var meðal annars tileinkað frægt hof í borginni Efesos í Jóníu í Litlu-Asíu en hofið var eitt af sjö undrum veraldar. Afródíta var einkum dýrkuð á eyjunum Kýpur og Kýþeru sem voru báðar sagðar vera fæðingarstaður hennar. Henni var tileinkað hof á háborg Kórinþu (sem stóð þar til ársins 146 f.Kr. þegar Rómverjar lögðu borgina í eyði) og Afródítuhátíðin var haldin árlega víða um Grikkland en ekki þó síst í Kórinþu og Aþenu. Seifur, Hermes og Demetra voru dýrkuð víðar en flestir aðrir. Auk tiltekinna helgistaða voru guðirnir oft dýrkaðir á ýmsum hátíðum sem tengdust þeim. Til dæmis tengdist Díonýsosarhátíðin dýrkun Dýonýsosar og Þesmófóruhátíðin dýrkun Demetru. Of langt mál yrði að rekja alla helstu helgistaði allra guðanna og allar hátíðir sem tengdust þeim. Samskipti manna við guðdóminn voru einkum fólgin í bænum og fórnum þar sem einhverju var lofað í skiptum fyrir eitthvað, jafnvel bara velvild guðsins. Grikkir byggðu guðunum hof. Mörg þeirra voru afar fræg. Áður hefur verið minnst á Artemisarhorfið í Efesos en einnig má nefna Seifshofið í Ólympíu og Meyjarhofið í Aþenu. Þeir sem áttu leið fram hjá hofi köstuðu gjarnan kveðju á guðinn. Inni í hofinu var stór salur þar sem stóð stytta af guðinum sem hofið var tileinkað. Fyrir utan hofið stóð altari og á altarinu voru færðar fórnir, oft í dögun. Gyðjum voru slátruð kvendýr en guðum karldýr. Auk þess voru ákveðnar venjur um hvers konar dýrum skyldi fórnað handa tilteknum guðum. Póseidoni fórnuðu menn oftast nauti eða þá nauti, villisvíni og hrúti. Aþenu færðu menn venjulega kú en Artemis og Afródítu fórnuðu menn oft geit. Stundum var fiskum eða fuglum fórnað en það var sjaldgæfara. Venjulega fengu undirheimaguðir dökk eða svört dýr en aðrir guðir hvít dýr. Dýrin báru gjarnan blómaskreytingar og annað skart þegar þau voru leidd upp að altarinu, vatni var skvett á þau og hárlokkur skorinn af áður en þau voru drepin. Dýrin voru svo skorin á háls og látið blæða út. Eftir að þau höfðu verið drepin voru þau venjulega borðuð en guðirnir fengu að fórn feitan bita á eldinn og víni hellt yfir hann. Á uppskerutímum voru ávextir og grænmeti skilin eftir á altarinu handa guðunum til að tryggja góða uppskeru. Einnig var algengt að guðum væru færðar kökur að fórn og auk þess færðu menn þeim dreypifórnir en þá helltu menn oftast víni, vatni, mjólk, ólífuolíu eða hunangi á jörðina handa guðunum. Dreypifórnir var hægt að færa hvar sem er og voru þær ekki færðar einungis þar sem var altari. Til dæmis var til siðs að hefja samdrykkjur á að færa í dreypifórn óblandað vín svo að veislan færi vel fram. Auk opinberra guða sérhvers borgríkis voru svonefndar launhelgar en það voru söfnuðir tileinkaðir tilteknum guðum þar sem einungis innvígðir fengu að taka þátt í athöfnum. Venjum og helgisiðum launhelganna var haldið leyndum fyrir öllum öðrum. Launhelgar lofuðu oft einhvers konar frelsun og hamingju að jarðlífi loknu. Launhelgar voru til víða í Grikklandi. Þekktastar eru eflaust launhelgarnar í Elevsis þar sem mæðgurnar Demetra og Kore voru dýrkaðar. Meðal annarra launhelga má nefna launhelgar Díonýsosar og orfeifstrú. Meira lesefni:
- Hvaða rómversku guðir samsvöruðu ekki forngrísku guðunum? eftir Unnar Árnason
