Hvað er tollastríð og hvað gerist þegar þau hefjast?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er tollastríð og hvað gerist þegar þau hefjast?
Orðin tollastríð (e. tariff war) og viðskiptastríð (e. trade war) eru notuð til að lýsa aðstæðum þar sem ríkjasamsteypa eða ríki (land A) beita tollum og/eða öðrum viðskiptaþvingunum til að ná einhverjum vel eða illa skilgreindum markmiðum tengdum samskiptum við annað ríki (land B). Þá eru lagðir tollar, eða viðbótartollar, á ákveðna vöruflokka sem fluttir eru inn frá einu eða fleiri löndum. Einnig er hægt að beita öðrum þvingunarráðstöfunum á borð við auknar heilbrigðiskröfur (ef um matvæli er að ræða) eða krefjast þess að innflutningur viðkomandi vöru fari um fáfarna og illa mannaða tollhöfn.

Verð innfluttu vörunnar í landi A hækkar sem tollinum nemur og eftirspurn eftir þeirri vöru í landi A minnkar samtímis því sem ætla má að staðgönguvörur frá landi A séu hagstæðari í innkaupum en vörurnar frá landi B. Stjórnvöld í landi B geta kosið að láta kyrrt liggja. Þar með er tollastríði afstýrt nema land A hækki enn tolla á innflutningi frá landi B. En land B getur líka ákveðið að bregðast við með því að leggja tolla eða beita öðrum viðskiptaþvingunum á vörur eða vöruflokka sem land A flytur út til lands B. Þá er komið viðskiptastríð, þar sem löndin jafnvel skiptast á að hækka tolla á innflutningi frá mótaðilanum. Afleiðing tollahækkana í landi A er hækkun á verði innflutnings frá landi B sem aftur dregur úr eftirspurn og innflutningi frá landi B. Það eru neytendur í landi A sem í raun greiða kostnaðinn við tollahækkunina. Innlendir framleiðendur njóta verðhækkunar og aukinnar eftirspurnar eftir sinni framleiðslu.

Tollar voru helsta tekjulind þjóðríkja fram undir aldamótin 1900. Hnignun tolla helst í hendur við þróun markaðskerfis á kostnað sjálfsþurftarbúskapar. Söluskattar og tekjuskattar leysa tollana af hólmi. Vöruviðskipti í smásölu eru mun stærri skattstofn en innflutningur. Minnkandi áhrif tolla á tekjur og verðlag innflutnings staðfesta þessa þróun. Tollar á Íslandi eru nú um 0,4% af ríkissjóðstekjum.

Meðaltollur af innflutningi til Íslands var 1,63% árið 2022, fyrir Bandaríkin var hlutfallið 1,5% sama ár.^[1] Hæstir meðaltollar eru í þróunarríkjum á borð við Bermúda og Caymaneyjar sem dæmi, eða á bilinu 20-30% meðaltollur af innflutningi. Þar, og í mörgum öðrum þróunarlöndum, eru tollar verulegur hluti tekna hins opinbera.

Boðaðar hækkanir núverandi Bandaríkjaforseta á tollum í 10-25% gagnvart völdum löndum geta dregið verulega úr viðskiptum milli landanna með viðkomandi vöruflokka. Ríkissjóðir landanna njóta tollateknanna og gætu ráðstafað þeim til að bæta neytendum að einhverju leyti skaðann sem verðhækkanir valda þeim. En tekjur hins opinbera af ofurtollum eru jafnan óverulegar og engan veginn nægar til að bæta neytendum það tjón sem tollurinn veldur þeim í minnkandi kaupmætti vegna hækkandi innlends verðlags á tolluðu vörunum og minna valfrelsi. Nefna má að Kínverjar hafa hækkað tolla á stórum amerískum bílum í 40%. Tekjur af þeim tolli verða þó litlar þar sem þessir bílar eru þar með margfalt dýrari en kínverskir bílar.

Tilvísun:

1. ^ Iceland - Tariff Rate, Applied, Weighted Mean, All Products - 2025 Data 2026 Forecast 1993-2022 Historical. (Sótt 12.02.2025).

Myndir:

• Yfirlitsmynd: How Tariffs Could Impact Government Construction. (Sótt 11.02.2025).
• A map of the Bermuda Islands - ya des demonios, isles of the devils (20547080228) - PICRYL - Public Domain Media Search Engine Public Domain Search. (Sótt 11.02.2025).

...