Hver eru elstu handrit að Frumþáttum Evklíðs og hefur verkið varðveist í heild sinni í upprunalegri mynd?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver eru elstu handrit að Frumþáttum Evklíðs og hefur verkið varðveist í heild sinni í upprunalegri mynd?
Elstu handritin sem geyma rit Evklíðs, Frumþætti (Elementa, Σστοιχεῖα) á frummálinu, það er að segja á forngrísku, eru frá 9. og 10. öld. Það eru handritin Codex Bodleianus Doruillianus X (oft táknað með bókstafnum B) sem er frá 9. öld og síðan Codex Vaticanus Graecus 190 Peyrardi (oft táknað með stafnum P) og Codex Florentinus Laurentianus XXVIII (táknað með stafnum F) sem eru bæði frá 10. öld. Önnur mikilvæg handrit sem geyma þetta verk á frummálinu eru frá 11.–12. öld.^[1]

Af þessum handritum telja sumir P vera best því að það er talið varðveita frumtextann meira og minna óbreyttan en í öðrum handritum hefur verið átt við textann; en B er þó eldra handrit en P, ritað í Býzantíon af Stefanosi árið 888^[2] en texti þess (og annarra handrita að P undanskildu) byggir á útgáfu Þeons frá Alexandríu á Frumþáttunum frá 4. öld.^[3]

Eldri en handritin eru papýrosbrot, sem fundist hafa í Egyptalandi og í uppgreftri borgarinnar Herculaneum á Ítalíu. Papýrosbrotin eru frá því um 100 f.o.t. til 3. aldar en þau eru, eins og gefur að skilja, brot og varðveita ekki langan, heildstæðan texta. Til samans varðveita papýrosbrotin um 60 línur, sem bera má saman við texta handritanna.

Handritin geyma allar þrettán bækur Frumþáttanna eftir Evklíð. Að auki eru tvær bækur varðveittar með verkinu sem ekki eru eftir Evklíð og eru síðari tíma viðbót. Raunar virðist sem Evklíð sé ekki eiginlegur höfundur alls sem er að finna í verki hans, heldur er þar ýmis eldri stærðfræði saman tekin og felld í eitt kerfi. Evklíð er þá höfundur verksins (fyrstu þrettán bókanna) en innihaldið er að einhverju leyti komið frá eldri stærðfræðingum, meðal annars Evdoxosi og Þeætetosi, sem störfuðu við Akademíu Platons í Aþenu á 4. öld f.o.t.

Evklíð er einnig talinn hafa samið ýmis önnur rit sem ekki hafa varðveist þótt titlar þeirra séu þekktir. Enn fremur eru honum eignuð nokkur rit sem umdeilt er hvort hann samdi. Eitt þessara verka, Um skiptingu mynda, er einungis varðveitt að hluta í arabískri þýðingu. Mikið af grískum vísindaritum (þar með töldum stærðfræðiritum), heimspeki og læknisfræði var einmitt þýtt á sýrísku (einkum á 6.–8. öld) og arabísku (einkum á 9.–10. öld), auk latneskra, persneskra og armenskra þýðinga og í einstaka tilvikum eru þýðingarnar einu heimildir okkar um textann. Það á þó ekki við um Frumþætti Evklíðs, því að þótt það hafi vissulega líka verið þýtt á arabísku undir lok 9. aldar er gríski frumtextinn þó einnig varðveittur bæði í papýrosbrotum frá 1. öld f.o.t. til 3. aldar e.o.t. og í handritum frá 9.–10. öld og síðar.

Tilvísanir:

1. ^ Yfirlit má finna í formála að útg. Heibergs og Menges á texta Evklíðs, Euclides, Euclidis opera omnia, viii–ix.
2. ^ Wilson, Scholars of Byzantium, 120–21.
3. ^ Wilson, Scholars of Byzantium, 86.

Heimildir

• Euclides. Euclidis opera omnia. Ritst. af I.L. Heiberg og H. Menge. B.G. Teubner, 1883.
• Wilson, N.G. Scholars of Byzantium. Ferald Duckworth, 1983, endursk. 1996.

Mynd:

• File:P. Oxy. I 29.jpg - Wikipedia. (Sótt 5.06.2024).

...