Verða eldgos aðeins á flekaskilum?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Verða eldgos aðeins á flekaskilum?
Stutta svarið við spurningunni er að eldgos verða ekki aðeins á flekaskilum heldur einnig á flekamótum og á svonefndum heitum reitum sem geta verið fjarri flekamörkum. Hugtakið flekamörk er notað um svæði þar sem flekar mætast. Flekaskil eru þar sem flekar færast hvor frá öðrum og ný bergkvika kemur upp en flekamót eru þar sem flekarnir hreyfast hvor á móti öðrum. Ítalía er gott dæmi um stað þar sem samrek tveggja fleka er helsta orsök eldvirkni. Hægt er að lesa meira um það í fróðlegu svari eftir Ármann Höskuldsson við spurningunni Af hverju eru eldfjöll á Ítalíu?

Heitir reitir (e. hot spots) eru svæði á yfirborði jarðar sem standa hátt og þar er eldvirkni mikil. Almennt er talið að heitir reitir myndist þar sem svonefndir möttustrókar rísa úr iðrum jarðar. Heitu reitirnir geta í raun verið hvar sem er á jarðskorpuflekunum, bæði við jaðra þeirra en einnig inni á þeim miðjum.

Þetta sést vel á kortinu hér fyrir neðan, þar eru jarðskorpuflekarnir teiknaðir inn á heimskort og valdir heitir reitir sýndir með rauðum punktum. Á kortinu sjást til að mynda allnokkrir heitir reitir á miðjum Kyrrahafsflekanum, til dæmis þar sem Hawaii er og einnig mun sunnar á flekanum. Á Afríkuflekanum miðjum er einnig að finna nokkra heita reiti.

Ísland er á flekaskilum en þar er einnig heitur reitur. Ef hér væri ekki heitur reitur væri Ísland ekki til sem eyja. Í raun flýtur landið á möttulefninu undir því sem er léttara en efnið í kring. Þó að hér væri ekki heitur reitur væri engu að síður eldvirkni þar sem Ísland er nú, rétt eins og annars staðar á fráreksbeltinu í Atlantshafinu. Sú eldvirkni væri hins vegar á hafsbotni.

Mynd:

• File:Tectonic plates hotspots-sv.svg - Wikimedia Commons. (Sótt 20.12.2023). Kortið er íslenskað af ritstjórn Vísindavefsins.

Spurningarnar sem Linda Björk sendi inn voru nokkrar og hér er fyrstu spurningunni svarað:

Getur bara orðið eldgos á flekaskilum? Liggja öll þekkt eldfjöll og heitir reitir yfir flekaskilum í heiminum? Hvernig er með heitt vatn í jörðu? Td í Reykjanesi í Ísafjarðardjúpi, nú er það ekki á flekaskilum? Hvaðan kemur heitavatnið þar?

...