Hvað er kör sem menn leggjast í?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er kör sem menn leggjast í?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hver er þessi kör sem menn leggjast stundum í og hvað er talið vera svona slæmt við þetta fyrirbæri?

Kör merkti upphaflega ‘ellihrumleiki (sem veldur stöðugri sængurlegu)’ en í yfirfærðri merkingu er það notað um rúm þess sjúka og er þá talað um að leggjast í kör sem þekktist þegar í fornu máli. Dæmi úr Egils sögu Skallagrímssonar er svona:

Kveld-Úlfur spurði fall Þórólfs sonar síns; varð hann hryggur við þessi tíðindi, svo að hann lagðist í rekkju af harmi og elli. Skalla-Grímur kom oft til hans og taldi fyrir honum, bað hann hressa sig, sagði að allt var annað athæfilegra en það að auvirðast og leggjast í kör. (Íf II:60; stafsetningu breytt).

Þegar í fornu máli þekkist einnig að liggja í kör um þann sem orðinn er það sjúkur að hann er rúmliggjandi, hann liggur í kör, er karlægur.

Allnokkur dæmi eru í seðlasafni Orðabókar Háskólans um notkun orðsins í yngra máli. Hið elsta þeirra er úr sálmabók sem gefin var út 1589:

Allmørg Sott ydr pijner / ymser liggia i Kør.

Heimildir og mynd:

• Íf II = Egils saga Skalla-Grímssonar. 1933. II. bindi. Sigurður Nordal gaf út. Hið íslenzka fornritafélag gaf út.
• Ritmálssafn Orðabókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. (Sótt 30.9.2023).
• Gamle Ole Eriksens (Michael Ancher).jpg - Wikimedia. Höfundur myndar Michael Peter Ancher. (Sótt 3.10.2023).

...