Hafa loftsteinar fundist á Íslandi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hafa loftsteinar fundist á Íslandi?
Í sólkerfinu er fullt af grjóti og málmhnullungum sem kallast einu nafni geimgrýti. Margt af því kemur úr smástirnabelti sem er á milli Mars og Júpíters og einnig úr halastjörnum sem hafa sundrast.

Á hverjum einasta degi skella milljónir steina á lofthjúpi jarðar. Þessir steinar eru þá nefndir loftsteinar (e. meteors). Langflestir þeirra eru smáir og eyðast áður en þeir ná til jarðar. Núningur þeirra við lofthjúpinn verður til þess að þeir hitna og fara jafnvel að glóa og brenna. Þá sjást þeir stundum sem ljósrák á himninum og í daglegu tali er það nefnt stjörnuhrap.

Steinarnir komast lengst niður ef þeir fara hægt, koma inn nærri láréttu, eru massamiklir og eðlisþungir.

Ef loftsteinarnir eru nógu massamiklir og eðlisþungir komast þeir í gegnum lofthjúpinn og falla til jarðar.^[1] Þá er talað um hrapsteina (e. meteorite). Stundum er þó ekki gerður greinarmunur á hugtökunum loftsteinn og hrapsteinn.

Loftsteinarnir sem komast í gegnum lofthjúpinn falla á víð og dreif um jörðina. Þar sem höf og vötn þekja um 70% af yfirborði jarðar er aðeins um 30% líkur á að þeir lendi á þurrlendi jarðar

Talið er að árlega nái um 500 lofsteinar í gegnum lofthjúp jarðar. Þá má áætla að um 150 loftsteinar (30%) falli á þurrlendi jarðar. Samanlögð stærð alls þurrlendis á jörðinni er um 148 milljón ferkílómetrar en stærð Íslands er um 100 þúsund ferkílómetrar. Þess vegna má gera ráð fyrir að um einn lofsteinn falli til jarðar á Íslandi á tíu ára fresti.

Lofsteinar hafa hins vegar aldrei fundist hér á landi. Ein ástæðan er væntanlega sú að flestir lofsteinar eru dökkir, eins og mest allt berg á Íslandi. Þess vegna er ekki líklegt að loftsteinn finnist hér á landi, innan um annað grjót. Um lofsteina sem lenda til dæmis á Suðurskautslandinu gegnir öðru máli, því þeir skera þeir sig úr hvítri ísbreiðunni.

Samkvæmt gagnagrunni um loftsteina hafa fundist rúmlega 66 þúsund loftsteinar á jörðinni, langflestir þeirra á Suðurskautslandinu, enda er landmassi þess um 14,2 milljón ferkílómetrar og aðstæður góðar til loftsteinaleitar. Aðeins hafa fundist 9 loftsteinar á Danmörku og 45 á Stóra-Bretlandi, svo dæmi séu nefnd.

Tilvísun:

1. ^ Hraðinn skiptir líka máli, hægfara steinar eru líklegri til að ná til yfirborðs jarðar og einnig þeir sem koma inn nærri láréttu.

Heimildir:

• Meteoritical Bulletin: Search the Database. (Sótt 5.10.2021).
• Loftsteinar | Stjörnufræðivefurinn. (Sótt 5.10.2021).
• Loftsteinar. (Sótt 5.10.2021).

Mynd:

• File:Hoba Meteorite sire.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 5.10.2021). Myndina tók Eugen Zibiso og hún er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution 2.0 Generic — CC BY 2.0.

Höfundur þakkar Snæbirni Brynjarssyni fyrir að benda á villu í áætluðum fjölda loftsteina sem falla á Ísland....