Af hverju kaupa fyrirtæki hlut í sjálfum sér og af hverju er það leyft?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju kaupa fyrirtæki hlut í sjálfum sér og af hverju er það leyft?
Hlutafélög hafa í grundvallaratriðum tvær leiðir til að skila hagnaði af rekstri til hluthafa sinna. Algengasta leiðin er arðgreiðslur en einnig verður sífellt algengara að þau kaupi eigin hlutabréf af hluthöfum. Báðar leiðirnar eru löglegar að uppfylltum tilteknum skilyrðum en í sumum löndum eru eða hafa verið takmarkanir eða jafnvel bann við kaupum eigin bréfa.

Mikilvægasta skilyrðið er að ekki sé gengið á eigið fé fyrirtækisins. Til þess að tryggja það eiga arðgreiðslur og kaup á eigin bréfum samanlagt að nema lægri upphæð en hagnaður af rekstri eftir skatt. Það skilyrði er sett til þess að reyna að tryggja hag annarra kröfuhafa, það er til þess að eigendur geti ekki fengið svo mikið greitt að ekki sé nóg eftir til að standa í skilum við aðra. Jafnframt eru skilyrði um að kaup eigin bréfa séu útfærð þannig að þau mismuni ekki hluthöfum.

Í sumum löndum getur verið skattalegt hagræði af því að fara aðra leiðina frekar en hina, sérstaklega ef arður og hagnaður af sölu hlutafjár eru ekki skattlagðir eins. Á Íslandi er þetta ekki raunin því að fjármagnstekjuskattur er sá sami í báðum tilfellum. Hins vegar getur verið ákveðið hagræði af því fyrir hluthafa að farin sé sú leið að kaupa eigin bréf. Þá hafa hluthafar val um hvort þeir selja nú og innleysa þar með söluhagnað sem greiða þarf fjármagnstekjuskatt af eða eiga sín bréf áfram og greiða ekkert fyrr en síðar, ef þeir selja bréf sín með hagnaði þá. Sé greiddur arður þarf hins vegar í flestum tilfellum að greiða fjármagnstekjuskatt af honum.

Ýmsar aðrar skýringar geta verið á því að önnur leiðin er farin frekar en hin. Á Íslandi hafa sum fyrirtæki til dæmis frekar keypt eigin bréf en að greiða arð að því er virðist vegna fjölmiðlaumfjöllunar og gagnrýni á háar arðgreiðslur. Fræðimenn hafa einnig stungið upp á öðrum skýringum, til dæmis að með kaupum eigin bréfa vilji stjórnendur hlutafélags senda út skilaboð um trú þeirra á reksturinn og gengi bréfanna.

Mynd

• Höfði | Börkur Sigurbjörnsson | Flickr. (Sótt 3.04.2020). Myndin er birt undir CC-BY-leyfinu.

...