Sólin Sólin Rís 10:23 • sest 16:05 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:04 • Sest 15:29 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:18 • Síðdegis: 25:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:51 • Síðdegis: 18:50 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:23 • sest 16:05 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:04 • Sest 15:29 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:18 • Síðdegis: 25:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:51 • Síðdegis: 18:50 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Vísindavefur 1944 Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944?

Flokkun:

10.9.2019
Vísindavefur 1944
Náttúruvísindi og verkfræði Veðurfræði
Hugvísindi Sagnfræði: Íslandssaga

Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944?

Trausti Jónsson

1944
Upprunalega spurningin svona:
Hversu kalt var á Íslandi árið 1944?

Mikil breyting varð á tíðarfari hér á landi upp úr 1920. Mest munaði um hversu mikið hlýnaði, en úrkoma varð einnig heldur meiri en áður, snjóalög urðu minni og hríðarveðrum fækkaði. Hafís varð mun minni við strendur landsins en hafði verið um langt skeið. Þrátt fyrir þetta var talsverður munur á veðurlagi frá ári til árs, sum ár þóttu umhleypingasöm og óhagstæð atvinnuvegum, en fleiri voru hagstæð. Hlýnunin var svo mikil að lítill munur var á hita köldustu áranna eftir umskiptin og þeirra hlýjustu fyrir þau.

Þó hlýindin stæðu í full 40 ár, alveg fram á sjöunda áratuginn var síðari hluti þeirra almennt ekki alveg jafnhlýr og sá fyrri. Mjög hlýjum sumrum fækkaði fyrr en hlýjum vetrum. Árið 1943 var á landinu það kaldasta sem komið hafði í nærri 20 ár og veðurlag heldur hryssingslegt lengst af. Sumarið var til dæmis sérlega kalt á Norðurlandi og hafís ekki fjarri ströndum landsins. Sá uggur lagðist að mönnum að nú væri hlýskeiðinu að ljúka. Svo var þó ekki.

Árið 1944 varð öllu hagstæðara, en samt var það í flokki þeirra svalari á hlýskeiðinu fram að því. Tíðarfarið var frekar umhleypingasamt nema í júlí og framan af ágústmánuði, þá var einmuna góð tíð. Þegar við hugsum til baka til ársins 1944 ættum við að hafa í huga að heimsstyrjöldin síðari var enn í fullum gangi og landið hernumið, en töluverður efnahagsuppgangur tengdur hernum. Styrjöldin hafði áhrif á allt mannlíf.

Hitafrávik einstakra mánaða árið 1944 miðað við meðaltal 1931-2010. Kalt var í janúar og nóvember, en hlýtt í júlí. Myndin sýnir hitavik á landsvísu. Hafa ber í huga að vetrarhiti er mun breytilegri en sumarhitinn og jákvæða hitavikið í júlí því í raun ámóta mikið og neikvæðu vikin í janúar og nóvember (1,1 staðalvik). Hiti var nærri meðallagi í öðrum mánuðum.

Dagana 18. til 22. júlí gerði óvenjulega hitabylgju um stóran hluta landsins. Það var misjafnt eftir stöðvum hvaða dagur varð hlýjastur. Hæst komst hitinn í 26,7 stig í Síðumúla í Borgarfirði þann 21. og sama dag mældist hitinn 26,5 stig á Þingvöllum. Þetta reyndist hæsti hiti ársins. Í Reykjavík fór hitinn þessa daga hæst í 22,3 stig og 23,1 stig á Víðistöðum í Hafnarfirði. Mánuði áður, þann 23. júní hafði hiti komist í 26,0 stig á Akureyri. Veðurathugunarmaður í Papey segir hámarkshita þar hafa komist í 22,0 stig þann 19. júlí - en ekki hefur það staðið lengi, slíkur hiti er mjög óvenjulegur þar um slóðir. Dægursveifla hitans var mikil þessa daga inn til landsins. Veðurathugunarmaður á Hallormsstað segir til dæmis þann 17. að kartöflugras hafi skemmst. Lágmarkshiti næturinnar þar var 0,2 stig, en hámarkshiti dagsins varð 25,0 stig. Aðra mjög væna hitabylgju gerði snemma í ágúst. Nokkrir óvenjuhlýir dagar komu líka í september.

Mesta frost ársins mældist í Núpsdalstungu í Miðfirði þann 9.janúar, -23,5 stig. Morguninn eftir mældist frostið í Reykjavík -15,4 stig. Í lok júlímánaðar, eftir að hitabylgjunni lauk komu fáeinar mjög kaldar nætur og fraus jafnvel á nokkrum stöðvum. Mesta frostið mældist -4,0 stig í Núpsdalstungu að morgni þess 27. Sama morgun fór hiti niður í 0,5 stig á Akureyri, það næstlægsta sem þar hefur nokkru sinni mælst í júlímánuði. Næturfrost gerði einnig í byggð í ágúst.

Þurrt var um landið norðanvert í febrúar og mars, og víðast hvar á landinu í júní og júlí. Júlí er einn hinn þurrasti sem vitað er um á landinu norðaustanverðu. Ágúst var úrkomusamari og mjög úrkomusamt var vestanlands í október. Nóvember var í þurrara lagi. Lægsti loftþrýstingur ársins mældist á Eyrarbakka 18. janúar, 941,9 hPa, en hæstur á Akureyri 25. febrúar 1046,3 hPa.

Rigningin á Þingvöllum á lýðveldisdaginn 17. júní er vafalítið þekktasta veður ársins. Veðurkortið á myndinni sýnir veðrið kl. 17 síðdegis þennan dag. Jafnþrýstilínur eru heildregnar, vindörvar sýna vindátt og vindraða, rauðar tölur hita. Að auki er veðurs, skýjafars og loftþrýstings getið. Línan sem dregin er þvert á jafnþrýstilínurnar eru skil sem fóru austur um landið þennan dag. Mest rigndi þegar þau fóru yfir - á Þingvöllum einmitt við lýðveldisstofnunina. Kl. 17 hafði þar gengið í skúraveður. Hiti um landið sunnanvert var yfirleitt á bilinu 9 til 10 stig, en hlýtt var nyrðra. Á Akureyri var til dæmis 18 stiga hiti í sunnanþey kl. 17. Lægð fór til norðausturs um Grænlandssund.

Veturinn 1943—44 (des — mars) var frekar umhleypingasamur, snjólétt var framan af, en mikill snjór um miðjan vetur (janúar til febrúar). Vorið (apríl — maí) var óhagstætt og umhleypingasamt. Hafís var fyrir Norðurlandi og Vestfjörðum fram eftir vori. Sumarið (júní — sept) var óhagstætt framan af, og fór gróðri seint fram. Tíðin breyttist mjög til batnaðar seint í júní og varð sérstaklega hagstæð til heyskapar og nýttust hey með afbrigðum vel. Haustið (okt — nóv) var umhleypingasamt og kalt en frekar snjólétt.

Nánar má lesa um veðrið árið 1944 í pistil höfundar á bloggsíðu hans Hungurdiskar þar sem fjallað er um tíðarfar hvers mánaðar fyrir sig. Þar má meðal annars sjá að nokkrir skipsskaðar urðu vegna ofsaveðurs, þök fuku af húsum, hafís lokaði siglingaleiðum og í nóvember var alhvít jörð í Reykjavík í 21 dag. En einnig er skemmtileg tilvitnun í skrif um hitabylgjuna í júlí þar sem fólk er meðal annars hvatt til að gæta hófs og muna það vel að sofa ekki úti í brennandi sólarhita.

Myndir: Úr pistil höfundar á bloggsíðunni Hungurdiskar.

Höfundur

Trausti Jónsson

Trausti Jónsson

veðurfræðingur

Útgáfudagur

10.9.2019

Spyrjandi

Júlía

Efnisorð

Tilvísun

Trausti Jónsson. „Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944?“ Vísindavefurinn, 10. september 2019, sótt 23. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=77546.

Trausti Jónsson. (2019, 10. september). Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=77546

Trausti Jónsson. „Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944?“ Vísindavefurinn. 10. sep. 2019. Vefsíða. 23. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=77546>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvernig var veðrið á Íslandi árið 1944?
Upprunalega spurningin svona:

Hversu kalt var á Íslandi árið 1944?

Mikil breyting varð á tíðarfari hér á landi upp úr 1920. Mest munaði um hversu mikið hlýnaði, en úrkoma varð einnig heldur meiri en áður, snjóalög urðu minni og hríðarveðrum fækkaði. Hafís varð mun minni við strendur landsins en hafði verið um langt skeið. Þrátt fyrir þetta var talsverður munur á veðurlagi frá ári til árs, sum ár þóttu umhleypingasöm og óhagstæð atvinnuvegum, en fleiri voru hagstæð. Hlýnunin var svo mikil að lítill munur var á hita köldustu áranna eftir umskiptin og þeirra hlýjustu fyrir þau.

Þó hlýindin stæðu í full 40 ár, alveg fram á sjöunda áratuginn var síðari hluti þeirra almennt ekki alveg jafnhlýr og sá fyrri. Mjög hlýjum sumrum fækkaði fyrr en hlýjum vetrum. Árið 1943 var á landinu það kaldasta sem komið hafði í nærri 20 ár og veðurlag heldur hryssingslegt lengst af. Sumarið var til dæmis sérlega kalt á Norðurlandi og hafís ekki fjarri ströndum landsins. Sá uggur lagðist að mönnum að nú væri hlýskeiðinu að ljúka. Svo var þó ekki.

Árið 1944 varð öllu hagstæðara, en samt var það í flokki þeirra svalari á hlýskeiðinu fram að því. Tíðarfarið var frekar umhleypingasamt nema í júlí og framan af ágústmánuði, þá var einmuna góð tíð. Þegar við hugsum til baka til ársins 1944 ættum við að hafa í huga að heimsstyrjöldin síðari var enn í fullum gangi og landið hernumið, en töluverður efnahagsuppgangur tengdur hernum. Styrjöldin hafði áhrif á allt mannlíf.

Hitafrávik einstakra mánaða árið 1944 miðað við meðaltal 1931-2010. Kalt var í janúar og nóvember, en hlýtt í júlí. Myndin sýnir hitavik á landsvísu. Hafa ber í huga að vetrarhiti er mun breytilegri en sumarhitinn og jákvæða hitavikið í júlí því í raun ámóta mikið og neikvæðu vikin í janúar og nóvember (1,1 staðalvik). Hiti var nærri meðallagi í öðrum mánuðum.

Dagana 18. til 22. júlí gerði óvenjulega hitabylgju um stóran hluta landsins. Það var misjafnt eftir stöðvum hvaða dagur varð hlýjastur. Hæst komst hitinn í 26,7 stig í Síðumúla í Borgarfirði þann 21. og sama dag mældist hitinn 26,5 stig á Þingvöllum. Þetta reyndist hæsti hiti ársins. Í Reykjavík fór hitinn þessa daga hæst í 22,3 stig og 23,1 stig á Víðistöðum í Hafnarfirði. Mánuði áður, þann 23. júní hafði hiti komist í 26,0 stig á Akureyri. Veðurathugunarmaður í Papey segir hámarkshita þar hafa komist í 22,0 stig þann 19. júlí - en ekki hefur það staðið lengi, slíkur hiti er mjög óvenjulegur þar um slóðir. Dægursveifla hitans var mikil þessa daga inn til landsins. Veðurathugunarmaður á Hallormsstað segir til dæmis þann 17. að kartöflugras hafi skemmst. Lágmarkshiti næturinnar þar var 0,2 stig, en hámarkshiti dagsins varð 25,0 stig. Aðra mjög væna hitabylgju gerði snemma í ágúst. Nokkrir óvenjuhlýir dagar komu líka í september.

Mesta frost ársins mældist í Núpsdalstungu í Miðfirði þann 9.janúar, -23,5 stig. Morguninn eftir mældist frostið í Reykjavík -15,4 stig. Í lok júlímánaðar, eftir að hitabylgjunni lauk komu fáeinar mjög kaldar nætur og fraus jafnvel á nokkrum stöðvum. Mesta frostið mældist -4,0 stig í Núpsdalstungu að morgni þess 27. Sama morgun fór hiti niður í 0,5 stig á Akureyri, það næstlægsta sem þar hefur nokkru sinni mælst í júlímánuði. Næturfrost gerði einnig í byggð í ágúst.

Þurrt var um landið norðanvert í febrúar og mars, og víðast hvar á landinu í júní og júlí. Júlí er einn hinn þurrasti sem vitað er um á landinu norðaustanverðu. Ágúst var úrkomusamari og mjög úrkomusamt var vestanlands í október. Nóvember var í þurrara lagi. Lægsti loftþrýstingur ársins mældist á Eyrarbakka 18. janúar, 941,9 hPa, en hæstur á Akureyri 25. febrúar 1046,3 hPa.

Rigningin á Þingvöllum á lýðveldisdaginn 17. júní er vafalítið þekktasta veður ársins. Veðurkortið á myndinni sýnir veðrið kl. 17 síðdegis þennan dag. Jafnþrýstilínur eru heildregnar, vindörvar sýna vindátt og vindraða, rauðar tölur hita. Að auki er veðurs, skýjafars og loftþrýstings getið. Línan sem dregin er þvert á jafnþrýstilínurnar eru skil sem fóru austur um landið þennan dag. Mest rigndi þegar þau fóru yfir - á Þingvöllum einmitt við lýðveldisstofnunina. Kl. 17 hafði þar gengið í skúraveður. Hiti um landið sunnanvert var yfirleitt á bilinu 9 til 10 stig, en hlýtt var nyrðra. Á Akureyri var til dæmis 18 stiga hiti í sunnanþey kl. 17. Lægð fór til norðausturs um Grænlandssund.

Veturinn 1943—44 (des — mars) var frekar umhleypingasamur, snjólétt var framan af, en mikill snjór um miðjan vetur (janúar til febrúar). Vorið (apríl — maí) var óhagstætt og umhleypingasamt. Hafís var fyrir Norðurlandi og Vestfjörðum fram eftir vori. Sumarið (júní — sept) var óhagstætt framan af, og fór gróðri seint fram. Tíðin breyttist mjög til batnaðar seint í júní og varð sérstaklega hagstæð til heyskapar og nýttust hey með afbrigðum vel. Haustið (okt — nóv) var umhleypingasamt og kalt en frekar snjólétt.

Nánar má lesa um veðrið árið 1944 í pistil höfundar á bloggsíðu hans Hungurdiskar þar sem fjallað er um tíðarfar hvers mánaðar fyrir sig. Þar má meðal annars sjá að nokkrir skipsskaðar urðu vegna ofsaveðurs, þök fuku af húsum, hafís lokaði siglingaleiðum og í nóvember var alhvít jörð í Reykjavík í 21 dag. En einnig er skemmtileg tilvitnun í skrif um hitabylgjuna í júlí þar sem fólk er meðal annars hvatt til að gæta hófs og muna það vel að sofa ekki úti í brennandi sólarhita.

Myndir: Úr pistil höfundar á bloggsíðunni Hungurdiskar.

...