Sólin Sólin Rís 10:20 • sest 16:07 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 23:27 • Sest 15:40 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 11:11 • Síðdegis: 23:50 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 04:43 • Síðdegis: 17:39 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:20 • sest 16:07 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 23:27 • Sest 15:40 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 11:11 • Síðdegis: 23:50 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 04:43 • Síðdegis: 17:39 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Hver er uppruni orðsins „þorpari“?

Guðrún Kvaran

Í Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magnússonar (1989:1187), sem nú er aðgengileg á málið.is á heimasíðu Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, er sagt um orðið þorpari:

þorpari k. ‘⊙þorpsbúi; þrjótur, illmenni’; sbr. fær. torpari ‘fátækur sveitabúi’. Vísast (ummyndað) to. úr mlþ. dorper ‘þorpsbúi, þrjótur’, sbr. og d. tølper, sæ. tölp(el) s.s. nhþ. tölpel mhþ. törpel. Merkingarferlið ‘þorpsbúi’ > ‘þrjótur’ á sér hliðstæðu í fr. villain ‘bóndi; rusti’ af mlat. vīllānus af vīlla ‘bóndabær’.

Þorpari getur þýtt þorpsbúi, þrjótur eða illmenni. Á myndinni sjást leikararnir Fred Astaire og Robert Wagner í þáttaröðinni It Takes a Thief sem var sýnd Í Bandaríkjunum seint á sjöunda áratug síðustu aldar.

Táknið ⊙ merkir að ‘þorpari’ sé staðbundin merking eða merking notuð í talmáli. Eins og Ásgeir segir er þorpari vísast ummyndað tökuorð úr miðlágþýsku en þangað eiga mörg íslensk tökuorð rætur að rekja, oft um dönsku.

Heimildir:

  • Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans, Reykjavík.

Mynd::

Höfundur

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

1.2.2019

Spyrjandi

Kolbrún Kolbeinsdóttir

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hver er uppruni orðsins „þorpari“?“ Vísindavefurinn, 1. febrúar 2019, sótt 22. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=76565.

Guðrún Kvaran. (2019, 1. febrúar). Hver er uppruni orðsins „þorpari“? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=76565

Guðrún Kvaran. „Hver er uppruni orðsins „þorpari“?“ Vísindavefurinn. 1. feb. 2019. Vefsíða. 22. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=76565>.

Chicago | APA | MLA

Senda grein til vinar

=

Hver er uppruni orðsins „þorpari“?
Í Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magnússonar (1989:1187), sem nú er aðgengileg á málið.is á heimasíðu Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, er sagt um orðið þorpari:

þorpari k. ‘⊙þorpsbúi; þrjótur, illmenni’; sbr. fær. torpari ‘fátækur sveitabúi’. Vísast (ummyndað) to. úr mlþ. dorper ‘þorpsbúi, þrjótur’, sbr. og d. tølper, sæ. tölp(el) s.s. nhþ. tölpel mhþ. törpel. Merkingarferlið ‘þorpsbúi’ > ‘þrjótur’ á sér hliðstæðu í fr. villain ‘bóndi; rusti’ af mlat. vīllānus af vīlla ‘bóndabær’.

Þorpari getur þýtt þorpsbúi, þrjótur eða illmenni. Á myndinni sjást leikararnir Fred Astaire og Robert Wagner í þáttaröðinni It Takes a Thief sem var sýnd Í Bandaríkjunum seint á sjöunda áratug síðustu aldar.

Táknið ⊙ merkir að ‘þorpari’ sé staðbundin merking eða merking notuð í talmáli. Eins og Ásgeir segir er þorpari vísast ummyndað tökuorð úr miðlágþýsku en þangað eiga mörg íslensk tökuorð rætur að rekja, oft um dönsku.

Heimildir:

  • Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans, Reykjavík.

Mynd::

...