Hvað merkir sögnin að knega?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað merkir sögnin að knega?
Spurningin í heild sinni hljóðaði svo:

Hvað merkir sögnin að knega og hvenær hætti fólk að nota hana?

Sögnin að *knega í merkingunni ‘geta, kunna’ virðist ekki koma fyrir í nafnhætti til forna, að minnsta kosti af þeim dæmum að ráða sem birt eru í Ordbog over det norrøne prosasprog. Þau eru sárafá og flest úr lagatextum. Nafnhátturinn var síðar myndaður eftir sögninni mega, það er

mega–má–mátti–mátt
*knega–kná–knátti–knátt

Halldór Halldórsson segir um sögnina í stafsetningarorðabók sinni (1994: 152):

Kná (nt.) nafnháttur talinn vera knega ... Breytingar orðsins hafa orðið fyrir áhrif frá mega.

Sagnirnar mega og knega tilheyra báðar þeim flokki sagna sem oftast eru kallaðar núþálegar sagnir. Einkenni þeirra er að þær mynda endingarlausa nútíð í fyrstu og þriðju persónu eintölu. Nútíð þeirra líkist því þátíð sterkra sagna, til dæmis ég á, ég má og svo framvegis. Þátíð mynda þær líkt og veikar sagnir, það er með viðskeyti, til dæmis ég átti, ég mátti. Segja má að knega lifi enn helst í málfræðibókum, annars ekki nema í stöku kvæði. Hún er til dæmis ekki nefnd í íslensk-latnesk-danskri orðabók Björns Halldórssonar frá 1814.

Heimildir:

• Guðrún Kvaran. 2004. Orð. Handbók um beygingar- og orðmyndunarfræði. Reykjavík, Almenna bókafélagið.
• Halldór Halldórsson. 1994. Stafsetningarorðabók með skýringum. Reykjavík, Almenna bókafélagið.

Mynd:

• Writing - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 19.08.2016).

...