Hvaða tilgangi þjónaði þýski örninn? Var hann til dæmis í skjaldarmerki Þýskalands?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða tilgangi þjónaði þýski örninn? Var hann til dæmis í skjaldarmerki Þýskalands?

Örninn er með útbreiddustu merkjum eða táknum heims og hefur ýmist táknað guðdómlegt vald eða höfðingjavald. Hann finnst í Babýlon, Persíu og Indverjalandi en einnig víða um Evrópu, í skjaldarmerkjum.

Meðal Rómverja var örninn tákn guðsins Júpíters og síðar tákn keisarans. Á tímum Karls mikla varð örninn skjaldarmerki þýskra keisara og táknaði örninn þá vald og mátt keisarans. En örninn gerði líka sýnilega hugmyndina um að Hið heilaga þýsk-rómverska ríki (Heiliges römisches Reich deutscher Nation) sem þá tók yfir mestallan Ítalíuskaga og vesturhluta núverandi Þýskalands, væri í raun arftaki rómverska ríkisins. Örninn var lengst af ýmist ein- eða tvíhöfðaður, eftir því hvort sá er átti hann í skjaldarmerki væri bara konungur eða líka keisari.

Þegar þetta þýska ríki leystist upp 1806 og keisarinn lagði niður titilinn Þýskalandskeisari og kallaði sig fremur keisara Austurríkis, varð örninn tákn fyrir Austurríki og er það enn í dag.

1871 var þýska ríkið endurreist -- án Austurríkis -- og tók ríkið örninn aftur upp sem skjaldarmerki. Skjaldarmerkinu var haldið nær óbreyttu í Weimar-lýðveldinu en hið svokallaða þriðja ríki átti sitt eigið tákn í hakakrossinum. Ef til vill varð það erninum til bjargar, þannig að unnt var að nota hann áfram eftir daga þriðja ríkisins. Hann varð aftur að skjaldarmerki Sambandslýðveldisins Þýskalands 1950, undir nafninu Sambandsörn, og er það enn í dag. Alþýðulýðveldið (DDR) notaði ekki örninn heldur hamar og sirkil sem einhvers konar skjaldarmerki.

Sambandsörninn má meðal annars sjá við vegg í Sambandsþinginu sem er nú í Berlín, og hér á Íslandi er hann á skilti þýska sendiráðsins. Hann er í þýskum vegabréfum, á þýskri mynt og á stimplum frá stofnunum sambandsríkisins en hann er ekki á stimplum einstakra sambandsríkja enda eiga þau sína eigin sögu og eigin skjaldarmerki.

Örninn er þó ekki sérstaklega þýskur. Hann er rómverskur að uppruna og því í raun og veru evrópskur: Hann er í skjaldarmerki nokkurra þýskumælandi ríkja, eins og Brandenburg og Tíról, og ýmissa borga, til dæmis Nürnberg, en hann er líka í skjaldarmerki Pólverja, var áður skjaldarmerki rússneskra keisara og Napóleons I, og örn er meira að segja í skjaldarmerki Bandaríkjanna.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

• Hvað þýða litirnir í þýska fánanum? eftir Evu Hrund Hlynsdóttur og Katrínu Arndísi Blomsterberg Magneudóttur

Mynd:

• Wikipedia.com. Sótt 21.6.2010.

...