Hvaða merkir málshátturinn orð eru til alls vís?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða merkir málshátturinn orð eru til alls vís?
Þessi málsháttur vefst nokkuð fyrir mér. Hann kemur hvergi fram í málsháttasöfnum sem mér eru kunn, hið síðasta gefið út 2014 (Jón Friðjónsson). Ekkert dæmi fannst í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans . Mér virðist á dæmum sem koma upp í leit hjá Google að hann komi fram eftir miðja síðustu öld. Lýsingarorðið vís hefur fleiri en eina merkingu:

1. 'áreiðanlegur, öruggur, viss',
2. 'vitur, sem hefur þekkingu til að bera',
3. 'sem er vitað hvar er, er á sínum stað'.

Af þeim gæti helst fyrsta merkingin átt við, samanber vera vís til einvers 'vera líklegur til að gera eitthvað'. Hugsunin í málshættinum gæti þá verið: búast má við hverju sem er af orðum sem falla.

Ég tel þó líklegra að málshátturinn orð eru til alls vís sé ummyndun úr orð eru til alls fyrst en sá málsháttur þekkist frá því því snemma á 19. öld. Merkingin er 'allt byrjar með því að talað sé um það'. Hann kemur fram í öllum málsháttasöfnum sem ég á og þekki.

Jón Friðjónsson (Mergur málsins, 429) telur að málshátturinn eigi rætur að rekja til Biblíunnar, nánar tiltekið til fyrsta kafla Jóhannesarguðspjalls: „Í upphafi var orðið ...“ Í þýðingu Odds Gottskálkssonar á Nýja testamentinu frá 1540 er upphaf versins svona: „Í upphafi var orð ...“.

Heimildir:

• Jón G. Friðjónsson. 2006. Mergur málsins. Mál og menning, Reykjavík.
• Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar. 1988. Lögberg, Reykjavík.

Mynd:

• File:BigBang842.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 11.01.2016).

...