Sólin Sólin Rís 06:48 • sest 20:17 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 06:32 • Sest 25:17 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:31 • Síðdegis: 19:52 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:25 • Síðdegis: 13:44 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 06:48 • sest 20:17 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 06:32 • Sest 25:17 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:31 • Síðdegis: 19:52 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:25 • Síðdegis: 13:44 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Með hvers konar andfælum vakna menn upp?

Flokkun:

4.2.2016
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Með hvers konar andfælum vakna menn upp?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Orðið andfælur (kvk. ft.) merkir 'ofboð' og sambandið að vakna upp með andfælum merkir að 'vakna snöggt og í ofboði'. Sambandið er notað með fleiri sögnum eins og þjóta upp, rjúka upp, hrökkva upp. Andfælur eitt og sér þekkist þegar í upphafi 17. aldar úr lækningabók Odds Oddssonar prests á Reynivöllum og er elsta dæmið í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans. Merkingin er sögð 'somnia terrifica' (skelfilegur svefn). Næsta dæmi er síðan frá miðri 18. öld í riti Jóns Ólafssonar Indíafara: „[þe: hann] hljóp í andfælum upp til stýrisins“, það er í ofboði.

Orðið andfælur þekkist þegar í upphafi 17. aldar úr lækningabók Odds Oddssonar prests á Reynivöllum. Merkingin er sögð 'somnia terrifica' (skelfilegur svefn).

Andfælur þekkist í nýnorsku í myndinni andfæle 'ótti, skelfing' og einnig sögnin að andfælast 'skelfast'. Ásgeir Blöndal Magnússon (1989:17) tengir síðari hlutann –fælur við sögnina fæla 'hræða, styggja (burt)' og kvenkynsorðið fála 'flenna, gála; stygg og rásgjörn ær; tröllskessa'.

Heimildir:

Mynd:

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

4.2.2016

Spyrjandi

Birgir Stefánsson

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Með hvers konar andfælum vakna menn upp?“ Vísindavefurinn, 4. febrúar 2016, sótt 31. mars 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=70638.

Guðrún Kvaran. (2016, 4. febrúar). Með hvers konar andfælum vakna menn upp? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=70638

Guðrún Kvaran. „Með hvers konar andfælum vakna menn upp?“ Vísindavefurinn. 4. feb. 2016. Vefsíða. 31. mar. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=70638>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Með hvers konar andfælum vakna menn upp?
Orðið andfælur (kvk. ft.) merkir 'ofboð' og sambandið að vakna upp með andfælum merkir að 'vakna snöggt og í ofboði'. Sambandið er notað með fleiri sögnum eins og þjóta upp, rjúka upp, hrökkva upp. Andfælur eitt og sér þekkist þegar í upphafi 17. aldar úr lækningabók Odds Oddssonar prests á Reynivöllum og er elsta dæmið í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans. Merkingin er sögð 'somnia terrifica' (skelfilegur svefn). Næsta dæmi er síðan frá miðri 18. öld í riti Jóns Ólafssonar Indíafara: „[þe: hann] hljóp í andfælum upp til stýrisins“, það er í ofboði.

Orðið andfælur þekkist þegar í upphafi 17. aldar úr lækningabók Odds Oddssonar prests á Reynivöllum. Merkingin er sögð 'somnia terrifica' (skelfilegur svefn).

Andfælur þekkist í nýnorsku í myndinni andfæle 'ótti, skelfing' og einnig sögnin að andfælast 'skelfast'. Ásgeir Blöndal Magnússon (1989:17) tengir síðari hlutann –fælur við sögnina fæla 'hræða, styggja (burt)' og kvenkynsorðið fála 'flenna, gála; stygg og rásgjörn ær; tröllskessa'.

Heimildir:

Mynd:

...