Hvað er að vera af erlendu bergi brotinn?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er að vera af erlendu bergi brotinn?
Orðasambandið að vera af erlendu bergi brotinn er notað um að eiga rætur að rekja til útlanda. Það er til í ýmsum öðrum gerðum, til dæmis vera af góðu bergi brotinn og er merkingin þá að vera af góðu fólki kominn, vera af illu bergi brotinn, það er af vondu fólki og vera af sama bergi brotinn (og einhver annar), það er eiga rætur að rekja til sama lands eða sams konar fólks og einhver annar. Einnig er hægt að nota að vera af því (þess háttar) bergi brotinn bæði í jákvæðri og neikvæðri merkingu, til dæmis ,,Hann er af því bergi brotinn að ekki var við öðru en góðu að búast“ eða ,,Hann er af þess háttar bergi brotinn að hann hlaut að lenda í vandræðum.“

Líkingin í orðasambandinu að vera af erlendu bergi brotinn er sennilega sótt til grjóthöggs.

Orðasambandið þekkist í málinu að minnsta kosti frá því um 1600. Orðabók Háskólans á elst dæmi úr riti sem gefið var út árið 1600 á Hólum og er þýðing á verki eftir Lúther. Lýsingarhátturinn brotinn er af sögninni að brjóta og líkingin er sennilega sótt til grjóthöggs. Halldór Halldórsson bendir á í Íslenzkum orðtökum (1954:120) að í fornritum sé minnst á grjóthögg og var það kallað að brjóta upp berg. Hann taldi ólíklegt að leita uppruna orðtaksins í biblíumáli en benti þó á spádómsbók Jesaja í Gamla testamentinu (51.1). Í Guðbrandsbiblíu frá 1584 er þetta vers svona (stafsetningu breytt): ,,Lítið á það hellubjargið sem þér eruð af höggnir“. Í nýju biblíuþýðingunni sem kom út 2007 er versið svona: ,,Lítið á klettinn sem þér voruð höggnir af.“ Í Íslenzku orðtakasafni (1968:61) hallast Halldór að þeirri skoðun að orðasambandið eigi rætur að rekja til biblíulegra hugmynda og að líkingin sé sótt til grjóthöggs og er sú skýring sennileg.

Mynd:

• News & Events...