Af hverju verður húðslit?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju verður húðslit?
Vísindavefnum hafa borist allnokkrar spurningar um húðslit:

• Er bara hægt að fá húðslit við að fitna eða getur það gerst við stækkun vöðva?
• Hvað orsakar slit á konum á meðgöngu og er hægt að koma í veg fyrir það?
• Er hægt að lækna slit á læri og brjóstum?

Húðslit (e. stretch marks eða striae) eru rákir eða línur sem myndast á yfirborði húðarinnar. Þær koma fram þegar húðin teygist skyndilega. Í leðurhúðinni (e. dermis), sem liggur undir yfirhúðinni (e. epidermis) eru sterkir þræðir sem eru tengdir hver öðrum og gera húðinni kleift að teygjast og gefa eftir þegar líkaminn vex. Ef vöxturinn er mjög hraður teygist of mikið á þráðunum og þeir rifna. Rifurnar í leðurhúðinni gera það að verkum að það sést í æðar í dýpri lögum húðarinnar. Þess vegna er húðslit rauð- eða bláleitt á lit þegar það birtist fyrst. Þegar æðar dragast saman síðar sést í föllita fituna undir húðinni og húðslitið dofnar og verður með tímanum silfurhvítt á litinn.

Húðslit er oftast langt og mjótt og er algengast að það komi fram á svæðum þar sem fita safnast fyrir; kvið, rasskinnum, brjóstum og lærum, en geta myndast víðar. Húðslit er algengara meðal kvenna en karla og fá til dæmis átta af hverjum tíu konum húðslit á meðgöngu. Á meðgöngu myndar kvenlíkami meðgönguhormón sem mýkja liðbönd í mjaðmagrindinni svo að hún gefi betur eftir við fæðingu. En þau mýkja líka þræði í húðinni og gera húðslit líklegra. Fyrir utan meðgöngu kemur húðslit helst fram við hraða þyngdaraukningu fólks, hjá vaxtarræktarfólki og vegna vaxtarkippa á kynþroskaskeiði, þar sem sjö af hverjum tíu stelpum fá húðslit en fjórir af hverjum tíu strákum.

Húðslit getur einnig komið fram vegna ýmissa sjúkdóma, til dæmis sykursýki, offitu, Cushing-heilkennis og Marfan-heilkennis eða vegna ofnotkunar barkstera, bæði í töfluformi og sem húðvörur. Barksterahormónin sem orsaka húðslit hafa áhrif á leðurhúðina með því að hindra trefjakímfrumur (e. fibroblasts) í að mynda kollagen- og elastínþræði sem eru nauðsynlegir til að halda hratt vaxandi húðinni stinnri. Við það verður skortur á stoðefni í húðinni þegar teygist á henni og hún slitnar. Ef húðslit kemur fram án þess að þyngdaraukning eða vaxtarkippur virðist ástæðan fyrir því er mikilvægt að leita læknis til að vera viss um að undirliggjandi orsök sé ekki sjúkdómur sem þarf að meðhöndla.

Það er ekki hægt að koma í veg fyrir húðslit en með því að passa upp á þyngdaraukningu, til dæmis á meðgöngu og kynþroskaskeiði, er hægt að draga úr því. Það eykur líkur á húðsliti að stunda megrunarkúra, þar sem þyngdin sveiflast upp og niður á víxl. Ef nauðsynlegt er að léttast er best að gera það hægt og jafnt. Það er mikilvægt að borða hollan mat til að húðin verði heilbrigð og slitni síður. Sérstaklega mikilvæg bætiefni eru C- og E-vítamín og steinefnin sink og kísill.

Rétt eins og það er ekki hægt að koma í veg fyrir húðslit er heldur ekki hægt að lækna það þegar það er einu sinni komið, að minnsta kosti ekki að fullu. Eins og komið hefur fram dofnar litur húðslits með tímanum en það er þó áfram sýnilegt. Það er boðið upp á lasermeðferð en hún miðast að því að gera slitið minna áberandi en læknar ekki. Ýmiskonar krem hafa líka verið auglýst sem draga eiga úr sliti eða minnka það þegar það hefur myndast en deilt er um gagnsemi þeirra.

Heimildir og mynd:

• Striae - MedlinePlus Medical Encyclopedia.
• Stretch Marks - TeensHealth.
• Stretch marks - NHS Choices.
• Stretch marks - Wikipedia, the free encyclopedia.
• Fyrri mynd: Obesity6.JPG - Wikimedia Commons. (Sótt 19. 3. 2015).
• Seinni mynd: Causes and Prevention of Bodybuilding Stretch Marks. (Sótt 19. 3. 2015).

...