Hvaðan kemur orðið grameðla, á flestum öðrum tungumálum heitir þessi risaeðla tyrannosaurus?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaðan kemur orðið grameðla, á flestum öðrum tungumálum heitir þessi risaeðla tyrannosaurus?
Það er rík hefð fyrir því á Íslandi að taka ekki beint upp erlend heiti heldur íslenska þau. Það á einnig við við um heiti dýra. Þegar að er gáð er alls ekki út í hött að nota heitið grameðla yfir risaeðlutegundina sem á latínu kallast Tyrannosaurus rex.

'Tyrannos' (í samsetningum 'tyranno-') kemur úr grísku og er oft notað í merkingunni alvaldur konungur, óbundinn af stjórnarskrá og óháður aðli eða ættarveldi. Stundum væri það einvaldur sem hefur hrifsað völdin, það er einhvers konar harðstjóri, en ekki endilega.

'Sauros' (í kvk. saura / saure eftir mállýskum) merkir eðla á grísku. Endingin -us í 'saurus' er komin í enskuna í gegnum latínuna þar sem grískar -os endingar verða að -us í tökuorðum. 'Rex' er svo venjulega latneska orðið fyrir konung.

Latneska heiti tegundarinnar vísar því greinilega til þess að um sé að ræða einhvers konar konungseðlu, leiðtoga eða harðstjóra. Gramur er gamalt orð yfir konung eða þjóðhöfðingja en getur einnig verið óvættur. Það má því segja að hér sé í raun bráðsnjöll íslensk þýðing á latneska heiti hinnar fornsögulegu ráneðlu Tyrannosaurus rex.

Mynd:

• Tyrannosaurus - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 18. 11. 2014).

---

Geir Þ. Þórarinsson doktorsnemi í heimspeki og klassískum fræðum fær bestu þakkir fyrir aðstoð við þetta svar.

...