Er það satt að skipstjórar geti gefið saman brúðhjón ef skipið er nógu langt frá landi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Er það satt að skipstjórar geti gefið saman brúðhjón ef skipið er nógu langt frá landi?
Margir hafa væntanlega heyrt rómantískar sögur um hjónaleysi um borð í farþegaskipi sem er við það að sökkva. Þau grípa tækifærið og láta skipstjórann gifta sig til að eiga von um að eyða eilífðinni saman ef svo óskemmtilega vildi til að þau lifi sjóferðina ekki af.

Þessi rómantíska aðferð til að gefa saman hjón virðist vera afar rótgróin mýta. Hún er sennilega sprottin út frá því að ekkert ríki hefur lögsögu utan landhelgi sinnar á hafi úti og skipstjórar gegna hlutverki eins konar alvalds á skipum sínum. Mýtan er raunar svo rótgróin að yfirvöld í Bretlandi og Bandaríkjunum hafa þurft að setja sérstakar reglur þess efnis að skipstjórar geti ekki gefið fólk saman.

Í hjúskaparlögum (nr. 31/1993) er fjallað um heimildir til að gifta hjónaefni. Samkvæmt lögunum eru það prestar þjóðkirkjunnar, forstöðumenn annarra skráðra trúfélaga, diplómatar, ræðismenn og sýslumenn og löglærðir fulltrúar þeirra sem hafa heimild til að gefa fólk saman. Um heimildir þessara aðila má nánar lesa í svari við spurningunni Hvaða réttindi þarf maður að hafa til þess að gifta fólk?. Samkvæmt ofangreindri upptalningu hafa íslenskir skipstjórar ekki heimild til að gefa fólk saman, nema ef þeir gegna samtímis einhverju af ofantöldum hlutverkum. Engu máli skiptir hvort skipstjórarnir séu staddir á landi eða á hafi úti og það hefur heldur ekkert að segja hvort þeir séu innan íslenskar landhelgi eða utan hennar.

Svipaða sögu má segja um flest önnur lönd. Vert er þó að nefna að samkvæmt japönskum lögum mega skipstjórar gefa saman hjón á hafi úti en aðeins ef hjónaefnin eru með gild japönsk vegabréf. Þá hafa skipstjórar skemmtiferðaskipa frá Bermúdaeyjum réttindi til að gefa fólk saman á hafi úti. Oftast fara hjónavígslur um borð í skemmtiferðaskipum fram í höfn, áður en landfestar eru leystar.

Til gamans má geta að skipstjórinn á Herjólfi gaf saman þýskt par um borð í bátnum sumarið 2010. Skipstjórinn fékk pappíra hjá prestinum í Vestmannaeyjum til að gefa þau saman. Var þetta í fyrsta sinn svo vitað sé sem hjónavígsla fór fram í áætlunarsiglingu við Ísland. Hjónavígslan var þó fyrst og fremst táknræns eðlis, enda stóðst hún ekki lög.

Heimildir og mynd:

• Monger, George, Marriage Customs of the World: An Encyclopedia of Dating Customs and Wedding Traditions, ABC-CLIO, 2013. (Skoðað 29.1.2013).
• Eyjar.net - upplýsinga- og fréttamiðill um Vestmannaeyjar - Fréttir - Skipstjórinn á Herjólfi gifti Þýskt par í Herjólfi. (Skoðað 29.1.2013).
• HFA_6037 | Flickr - Photo Sharing! (Sótt 29.1.2014).

...