Hvað er í svokölluðu kæruleysislyfi sem gjarnan er gefið á spítölum og hvaða áhrif hefur það á mann?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er í svokölluðu kæruleysislyfi sem gjarnan er gefið á spítölum og hvaða áhrif hefur það á mann?
Kæruleysislyf er samheiti yfir nokkur lyf sem hafa róandi og slævandi áhrif og vinna gegn streitu. Þau eru gjarnan gefin fyrir aðgerð áður en sjúklingur er svæfður. Kostur þessara lyfja er að sjúklingur heldur meðvitund og getur fylgt fyrirmælum, svo sem að færa sig úr stað eða rétta út útlim, en þau valda einnig minnisleysi svo einstaklingur man ekki eftir aðgerðinni eða aðdraganda hennar.

Kæruleysislyf tilheyra lyfjahópi sem heitir benzodiezepines. Þau eru mynduð úr samsetningu svonefnds bensenhrings og diazepine. Hið fyrsta af þessum lyfjum, chlordiazepoxide, einnig þekkt sem Librium, var uppgötvað fyrir slysni árið 1955. Fleiri lyf fylgdu svo í kjölfarið, þar á meðal valíum (diazepam) og Xanax (alprazolam), sem hvort um sig hafa aðeins ólíka eiginleika. Benzodiazepines hafa þann kost fram yfir þau róandi lyf sem áður voru á markaði að aukaverkanir þeirra eru færri og minni líkur er á að fólk verði háð þeim.

Svonefnd kæruleysislyf eru gjarnan gefin fyrir aðgerð áður en sjúklingur er svæfður.

Lyfjahópurinn benzodiazepines eykur virkni taugaboðefnisins GABA (e. gamma-amynobutyric acid) sem kemur í veg fyrir streitu með því að fækka ákveðnum taugaviðbrögðum í heilanum, en nákvæm virkni lyfjanna er ögn ólík. Sumar tegundir eru notaðar aðallega sem svefnlyf eða til að minnka daglegan kvíða. Lyfin eru einnig gagnleg til að minnka fráhvarfseinkenni alkóhóls, draga úr vöðvakrampa eða undirbúa sjúkling fyrir svæfingu og eru þau þá kölluð kæruleysislyf. Lyfin koma bæði á uppleystu formi og sem töflur. Fylgikvillar benzodizepines eru til dæmis syfja og vöðvaósamhæfni. Þau eru oftast aðeins gefin til skamms tíma því séu þau gefin lengur geta sjúklingar fengið fráhvarfseinkenni þegar þeir hætta að taka lyfið.

Virkt milliefni af benzodiezepine er lyfið flunitrapezam, oftast kallað rohypnol. Það er markaðsett sem slævilyf, krampaleysir, lyf gegn streitu og til að slaka á beinagrindavöðvum, en er mest notað við slæmu svefnleysi. Rohypnol var mikið notað af læknum sem róandi lyf fyrir svæfingu en heldur hefur dregið úr því núna. Ástæðan er sú að lyfið hefur verið misnotað sem nauðgunarlyf og er þá kallað „rúfís“. Þar sem lyfið veldur minnisleysi og gerir einstakling mjög meðfærilegan er það mjög hættulegt, sé það notað í þessum tilgangi. Ef lyfið er tekið í of miklu magni getur það valdið jafnvægisleysi og erfiðleikum með tal, í miklu óhófi getur það svo leitt til þess að hægir á öndun einstaklings sem getur fallið í dá og í versta falli látist. Sé lyfið tekið samhliða áfengi getur það einnig leitt til eitrunar og dauða.

Efnasambandið N₂O er einnig notað í svipuðum tilgangi og fyrrnefnd lyf og það er líka þekkt sem kæruleysislyf. Annað heiti þess er hláturgas eða glaðgas. Um það má lesa meira í svari eftir sama höfund við spurningunni Hvaða áhrif hefur hláturgas á menn?

Heimildir:

• en.wikipedia.org - Flunitrazepam
• en.wikipedia.org - Benzodiazepine
• Encyclopædia Britannica - benzodiazepine (drug)

Mynd:

• St. John Providence Health System. Sótt 27.9.2011.

...