Hvað éta refir, éta þeir til dæmis krumma?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað éta refir, éta þeir til dæmis krumma?
Fæðuval refa er mjög breytilegt bæði eftir tegundum og búsvæðum. Dr. Páll Hersteinsson prófessor við Háskóla Íslands hefur gert viðamiklar rannsóknir á íslenska refnum eða melrakkanum (Alopex lagopus) og þá meðal annars skoðað fæðuvistfræði hans. Niðurstöður rannsókna sem gerðar voru á sýnum sem safnað var á árunum 1979 til 1988 má sjá í töflunni hér fyrir neðan, en þar er sýnd tíðni helstu fæðuleifa sem fundust við refagreni á landinu. Tafla sýnir mun á tíðni milli grenja sem voru innan við 5 km frá sjávarströnd (396 greni) og fjær en 5 km frá sjó (406 greni) og byggja upplýsingarnar á gögnum frá refaskyttum.

Tegund	Greni nærri sjó		Greni fjarri sjó
	Fjöldi	%	Fjöldi	%
Fýll	140	37	38	10
Svartfugl	49	13	2	1
Æðarfugl	41	11	5	1
Aðrar endur	23	6	29	8
Mávar	37	10	8	2
Vaðfuglar	44	11	69	18
Rjúpa	45	12	102	26
Gæsir	14	4	124	32
Spörfuglar	7	2	68	18
Ótilgreindir fuglar	136	36	105	27
Ótilgreind egg	41	11	38	10
Hrognkelsi	49	13	0	0
Aðrir fiskara	14	4	1	0
Hreindýr	0	0	13	3
Sauðfé	50c	15	95d	24
Annaðb	11	3	19	5
Engar fæðuleifar	17	4	21	5

^aAðallega marhnútur og sprettfiskur.

^bM.a. hagamús, minkur, selshreifar, silungur, hildir og hangikjötslæri.

^cUpplýsingar frá 344 grenjum.

^dUpplýsingar frá 396 grenjum.

Í töflunni kemur fram að fæða refs sem hefur gert sér greni nærri sjó er mun fjölbreyttari en hjá refum sem eru með greni inn til landsins. Hann veiðir sér ýmsa sjófugla meðal annars bjargfugla og æðarfugl en einnig éta refir töluvert magn af hryggleysingjum svo sem lirfur og púpur þangflugunnar og krabbadýr svo sem þangflær og marflær. Selshræ eru einnig mikilvæg fyrir refi nærri sjó.

Mórauð læða leitar að æti í fjörunni í Hornvík. Matseðill refa sem eiga greni nálægt sjó er ekki sá sami og refa sem eiga greni inn til landsins.
Fæðan getur einnig verið breytileg eftir árstímum. Samkvæmt rannsóknum Páls sem voru gerðar í Ófeigsfirði á Ströndum árin 1978 og 1979 voru sjófuglar 60% af rúmmáli fæðuleifa í saur á vorin og sumrin en á haustin voru sjófuglar komnir niður í 20%. Hins vegar voru hryggleysingjar (krabbadýr, kræklingar og þangflugur) og krækiber mikilvægust á haustin.

Refir leggjast stundum á fé eins og er vel þekkt. Oftast eru það unglömb snemma á sumrin en einnig er þekkt að þeir ráðist á stálpuð lömb síðsumars og fullorðið fé á veturna. Þeir leggjast einnig á hræ enda finnast oft lambshræ við greni sérstaklega greni sem eru nærri sauðfjárbýlum þar sem fallþungi lamba er lítill á haustin. Þetta bendir til þess að refirnir leggi helst að velli veikburða lömb á slíkum svæðum.

Spyrjanda leikur einnig forvitni á að vita hvort refir éti krumma. Hrafninn er ekki reglubundin fæða melrakkans líkt og æðarfugl, bjargfuglar og rjúpur en vissulega hirðir hann hræ af hrafninum ef hann kemst í það enda er melrakkinn mikill tækifærissinni í fæðuvali eins og kemur fram í töflunni hér að framan.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

• Eru til margar tegundir af refum á Íslandi og hverjar eru þær?

Heimild og mynd:

• Páll Hersteinsson (1993): Tófan. Í: Páll Hersteinsson og Guttormur Sigbjarnarson (ritstj.): Villt íslensk spendýr. Landvernd og Hið íslenska náttúrufræðifélag, Reykjavík, bls. 15-48.
• Mynd: Melrakkasetur Íslands. Ljósmyndari ERU. Sótt 15. 3. 2010

...