Vísindavefurinn: Af hverju sofa leðurblökur á hvolfi? Hafa þær klær?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Já, leðurblökur (Chiroptera) hafa klær. Þær nota klærnar til þess að festa sig við yfirborð meðan þær hvílast eða eru í dvala.

Leðurblökur skera sig að mörgu leyti úr öðrum núlifandi tegundum spendýra. Það fyrsta sem kemur upp í hugann er flugið, en leðurblökur eru einu spendýrin sem fljúga. Þess ber að geta að flug og svif er ekki það sama. Til þess að hægt sé að segja að dýr fljúgi þurfa þau að geta haldist á lofti og stýrt fluginu með eigin vöðvaafli.

Leðurblökur sofa á hvolfi. Þegar þær fljúga af stað sleppa þær einfaldlega takinu og spara þannig töluverða orku sem ella færi í flugtak.

Annað sem einkennir leðurblökur er svefnvenjur þeirra, en þær hanga niður úr trjágreinum, hellislofti eða öðrum slíkum stöðum og sofa á hvolfi, nokkuð sem ekki er algengt meðal annarra dýra.

Það er gaman að velta því fyrir sér hver ávinningurinn af þessum óvenjulegu svefnvenjum er. Líffræðingar hafa bent á tvo augljósa kosti þess að sofa hátt uppi, til dæmis á trjágrein eða hellislofti. Í fyrsta lagi er erfiðara fyrir ýmis næturrándýr eins og slöngur (Serpentes), ketti (Felidae) og ýmsa ránfugla að ná í leðurblökurnar af því þær sofa í töluverðri hæð.

Í öðru lagi felst orkusparnaður í svefnvenjum leðurblaka og orka er oft takmarkandi þáttur í lífríki villtra dýra. Fuglar hafa mun þróaðri vængi og bringuvöðva en leðurblökur. Bringuvöðvarnir eru mikilvægustu vöðvarnir í flugi og þeim er meðal annars beitt af krafti í flugtaki. Leðurblökur hafa ekki slíka vöðva en náttúran hefur fundið aðra og mun orkuminni leið í þróun flugtaks hjá þeim. Í stað þess að taka á loft sleppa þær einfaldlega takinu og fljúga af stað og spara þannig orku.

Fjölmargar leðurblökur, eins og til dæmis vampýrur athafna sig á jörðu niðri við fæðunám. Þær skríða eða ganga á öllum fjórum fótum að fórnarlambinu og síðan fljúga þær á brott eftir blóðmáltíðina af jafnsléttu. Flugtakið krefst þó miklu meiri orku en hjá fuglum og hvað þá skordýrum. Það sama á við leðurblökur sem falla til jarðar. Þær geta flogið aftur upp en það er alls ekki áreynslulaust fyrir þær.

Frekari fróðleikur á Vísindavefnum:

Mynd: Bats Wildlife Australia Flying - Free photo on Pixabay (Sótt 17.4. 2020).

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Af hverju sofa leðurblökur á hvolfi? Hafa þær klær?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Af hverju sofa leðurblökur á hvolfi? Hafa þær klær?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar