Vísindavefurinn: Hver er munurinn á frumbjarga og ófrumbjarga lífverum?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Það er grundvallarmunur á frumbjarga (e. autotroph) og ófrumbjarga (e. heterotroph) lífverum. Frumbjarga lífverur geta sjálfar framleitt þau lífrænu efni sem þær þurfa. Þær þurfa aðeins orku frá sólinni, koltvíildi (CO₂) og vatn sem er nauðsynlegt öllum lífverum. Plöntur sem stunda ljóstillífun eru dæmi um frumbjarga lífverur.

Annar hópur frumbjarga lífvera stundar svokallaða efnatillífun. Þetta eru til dæmis bakteríur sem nýta vetnissúlfíð (H₂S) eða járnsambönd (Fe) sem orkuuppsprettu. Frumbjarga lífverur eru frumframleiðendur því þær losa orku sem bundin er í lífrænum efnasamböndum og miðla henni þannig áfram eftir fæðukeðjunni.

Svonefnd augnglenna, sem er einfruma svipungur, tilheyrir bæði frumbjarga og ófrumbjarga lífverum

Hinn meginhópur lífvera eru ófrumbjarga lífverur. Þær eru háðar öðrum lífverum um lífræn efni. Þetta eru að sjálfsögðu dýr (Animalia), sveppir (Fungi) og fjölmargar tegundir baktería (Bacteria).

Þess má geta að sumar plöntur fá orku úr dýrum. Þessar plöntur veiða dýr og teljast því ekki til frumbjarga lífvera. Sumar tegundir og hópar dýra eru bæði frumbjarga og ófrumbjarga. Þetta á meðal annars við um svonefnda augnglennu (euglena sp.) sem er einfruma svipungur af ætt dílbörunga. Hún stundar bæði ljóstillífun og afrán.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Hvernig geta plöntur breytt koltvíoxíði í súrefni? eftir Kesöru Anamthawat-Jónsson
Hvers vegna er alltaf sagt að líf geti ekki þrifist á öðrum hnöttum nema þar sé vatn? Gætu ekki verið til lífverur sem geta lifað án vatns og sólar? eftur Guðmund Eggertsson

Mynd:

FOTON-M3. Sótt 6.4.2009.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hver er munurinn á frumbjarga og ófrumbjarga lífverum?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hver er munurinn á frumbjarga og ófrumbjarga lífverum?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar