Hvað eru dulstirni? Hvað er langt í næsta dulstirni frá jörðu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað eru dulstirni? Hvað er langt í næsta dulstirni frá jörðu?
Dulstirni voru eitt sinn ein helsta ráðgáta stjörnufræðinnar líkt og íslenskt heiti þeirra ber með sér (dularfull stjarna). Ráðgátan um dulstirnin tryggði fjölmörgum stjörnufræðingum andvökunætur um árabil. Dulstirnin einkennast nefnilega af því að vera órafjarri en geysilega björt og olli það stjörnufræðingum miklu hugarangri frá því fyrstu dulstirnin fundust í kringum 1960.

Í dag vitum við með nokkurri vissu að dulstirni eru geysiöflugar virkar vetrarbrautir. Í miðju þessara virku vetrarbrauta er ofurmassasvarthol að éta upp efni. Þetta eru slíkar hamfarir að frá dulstirnunum stafar gríðarleg orkuútgeislun, í það minnsta hundrað sinnum meiri en frá venjulegum vetrarbrautum.

Nálægasta dulstirnið kallast 3C 405 eða Cygnus A í stjörnumerkinu Svaninum.

Í gegnum stjörnusjónauka lítur dulstirni út eins og hver önnur stjarna en sú staðreynd að við skulum geta séð þau með tiltölulega litlum stjörnusjónaukum frá jörðinni, þótt þau séu órafjarri, þýðir að þau eru meðal björtustu fyrirbæra sem þekkjast í alheiminum.

Nálægasta dulstirnið eða virka vetrarbrautin kallast 3C 405 eða Cygnus A í stjörnumerkinu Svaninum. Sú vetrarbraut er í um 600 milljón ljósára fjarlægð. Til gamans má geta að sú vetrarbraut kemur við sögu í skáldsögunni Contact eftir stjörnufræðinginn Carl Sagan. Í þeirri skáldsögu eru vitsmunaverur að búa vetrarbrautina til.

Mynd:

• High Energy Astrophysics Group

---

Þetta svar er í flokknum "bekkirnir spyrja" þar sem starfsfólk vefsins svarar spurningum frá grunnskólabekk í kennslustund, samkvæmt samningi. Lögð er áhersla á skjót svör, stutt og aðgengileg. Oft er byggt á öðrum svörum sem kunna að nýtast almennum lesendum betur....