Hvað getið þið sagt mér um Kuipersbeltið og Oort-skýið?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað getið þið sagt mér um Kuipersbeltið og Oort-skýið?
Árið 1950 spáði hollenski stjörnufræðingurinn Jan Oort fyrir um tilvist loftsteinabeltis hinu megin við Plútó, u.þ.b. 50.000 sinnum lengra frá sólu en jörðin er. Ári síðar setti stjörnufræðingurinn Gerard Kuiper fram þá tilgátu að íshnettir frá myndun sólkerfisins væru hinu megin við Neptúnus. Hann taldi líklegt að við jaðar sólkerfisins væru ís- og bergsteinar sem ekki hefðu náð að verða að reikistjörnum.

Teikning af Oort-skýinu eftir Calvin J. Hamilton.

Tilgátan var studd þeirri staðreynd að loftsteinabelti úr bergi sem hafði ekki orðið að plánetum var á milli Júpíter og Mars. Þeir loftsteinar fara hring um sólina á fáeinum árum og fara auk þess allir í sömu átt og reikistjörnurnar. Tilgátan fékk auk þess byr undir báða vængi snemma á 9. áratugnum þegar tölvulíkön sýndu fram á að við myndun sólkerfisins gætu stór brot úr bergi og ís hafa safnast saman við jaðar sólkerfisins.

Árið 1992 fundu stjörnufræðingar loksins sönnun fyrir því að svonefnt Kuipersbelti væri raunverulega til en þá uppgötvuðu þeir steininn 1992QB1 sem er um 220 km í þvermál og í svipaðri fjarlægð og talið var að Kuipersbeltið væri í. Nokkrir hnullungar af svipaðri stærð fundust síðan og þá var ljóst að Kuipersbeltið var raunverulegt.

Plánetan Plútó er talin vera stærsti hluturinn í beltinu, en steinninn Quaoar er væntanlega sá næst stærsti. Þess má geta að tvö tungl Júpíters og eitt tungl Satúrnusar tilheyrðu líklega áður Kuipersbeltinu en þyngdarafl reikistjarnanna hefur náð að fanga þá.

Oort-skýið er ysta svæði sólkerfisins og þaðan koma langferðarhalastjörnur, en svo nefnast halastjörnur sem hafa lengri umferðartíma um sólu en 200 ár. Skammferðarhalastjörnur kallast þær sem hafa umferðartíma undir 200 árum og eiga þær rætur að rekja til Kuipersbeltisins. Langferðarhalasjörnur hafa venjulega engan fastan sporbaug og um helmingur þeirra hefur algerlega tilviljunarkenndan sporbaug.

Um myndun Kuipersbeltisins og Oort-skýsins er það að segja að hið síðarnefnda myndaðist að líkindum nær sólu en hið fyrrnefnda. Litlir hnullungar myndaðir nærri gasrisunum Júpíter, Satúrnusi, Úranusi og Neptúnusi þeyttust út í geiminn vegna þyngdaráhrifa frá þeim og urðu að Oort-skýinu. Hnullungar sem mynduðust fjær héldu áfram að vera í sömu fjarlægð frá sólu og mynda Kuipersbeltið.

Heimildir og mynd:

• The Kuiper Belt
• Kuiper Belt
• The Oort Cloud
• The Nine Planets
• Solar System Exploraration

Þetta svar er eftir grunnskólanema á námskeiði Vísindavefsins sem haldið er í samvinnu við samtökin Heimili og skóla og Fræðslumiðstöð Reykjavíkurborgar vegna bráðgerra barna....