Sólin Sólin Rís 10:23 • sest 16:05 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:04 • Sest 15:29 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:18 • Síðdegis: 25:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:51 • Síðdegis: 18:50 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:23 • sest 16:05 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:04 • Sest 15:29 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:18 • Síðdegis: 25:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:51 • Síðdegis: 18:50 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Heilbrigðisvísindi Lífvísindi: mannslíkaminn Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni?

Flokkun:

19.3.2004
Heilbrigðisvísindi Lífvísindi: mannslíkaminn

Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni?

Þuríður Þorbjarnardóttir

Appelsínuhúð (e. cellulite) er sérstök áferð á húðinni sem minnir á appelsínubörk í útliti. Þessi áferð stafar af byggingu vefja í undirhúðinni. Þar er um að ræða afbrigði af fituvef sem ásamt bandvef myndar bylgjur.



Appelsínuhúð er sérstök áferð á húðinni sem minnir á appelsínubörk

Í öllum fituvef og öðrum vefjum er svokallaður millifrumuvökvi en úr honum fá frumurnar næringu sína og í hann berast úrgangsefni frá þeim. Þegar allt gengur eðlilega fyrir sig eru úrgangsefni flutt burt úr vefnum með blóðrásinni og húðin verður slétt og felld á yfirborðinu vegna fitulagsins. Léleg blóðrás getur hins vegar leitt til þess að fituefni, vökvi og eiturefni safnast fyrir djúpt í húðinni í stað þess að berast burt úr vefnum. Það hefur í för með sér að bandvefurinn á milli fitufrumnanna þykknar og harðnar. Þessar breytingar á bandvefnum ásamt bólgnum fitufrumum koma fram á yfirborði húðar sem hnútar og dældir, öðru nafni appelsínuhúð.

Það er ýmislegt ólíkt með venjulegri fitu og fitu í appelsínuhúð. Fita í venjulegri húð myndar lag undir allri húðinni en appelsínuhúð myndast hins vegar aðeins á ákveðnum svæðum í húðinni - aðallega á lærum, rassi, kviði og brjóstum kvenna en á hálsi og kviði karla sem þó fá miklu síður appelsínuhúð en konur. Auk þess að vera hnúðótt í stað þess að vera slétt eins og venjuleg fita veitir fitan í appelsínuhúð hvorki hitaeinangrun né höggdeyfingu.



Stífur bandvefur og bólgnar fitufrumur eiga þátt í myndun appelsínuhúðar

Ýmsar skýringar hafa verið settar fram á því hvað veldur appelsínuhúð, en þó er ekki vitað með vissu hver orsökin er. Appelsínuhúð virðist að einhverju leyti vera háð erfðum. Þær konur sem eru „dæmdar“ til að fá appelsínuhúð verða fyrst varar við hana á unglingsárum og eykst hún síðan með aldrinum þegar undirhúðin þynnist. Appelsínuhúð myndast oft hjá konum stuttu eftir barnsburð og einnig hjá konum sem taka getnaðarvarnarpilluna. Þetta tvennt, ásamt því hversu sjaldgæf appelsínuhúð er meðal karla, bendir til þess að kvenhormónið estrógen komi við sögu við myndun hennar.

Þótt ekki sé að fullu ljóst hvað orsakar appelsínuhúð eru eftirfarandi staðreyndir þó þekktar:
  • Offita veldur ekki appelsínuhúð - margir þolendur eru grannir á meðan margir sem eru of þungir eru lausir við hana.
  • Eldra fólk hefur meiri appelsínuhúð en yngra fólk, þrátt fyrir að hún sé vel þekkt hjá unglingum.
  • Engin lækning er til við appelsínuhúð, enda er hér ekki um sjúkdóm að ræða heldur ástand.

Miklar rannsóknir hafa farið fram til að kanna hvernig ráða megi bót á appelsínuhúð og alls konar krem, áburðir og olíur útbúin til þess að vinna á henni. Þó hefur ekki verið hægt að sýna fram á að neitt þeirra uppræti appelsínuhúð. Heilbrigt líferni sem miðar að því að örva blóðrásina er vænlegra til árangurs. Hér á eftir eru talin upp nokkur ráð sem má reyna:
  1. Hugsaðu um mataræðið:
    • Varastu ofþornun og gakktu úr skugga um að þú fáir nægilegt vatn á hverjum degi (7 glös á dag).
    • Forðastu ofneyslu á kaffi, áfengi og mjög fituríkri fæðu, eins og súkkulaði og öðru sælgæti.
    • Vertu viss um að fá nóg af trefjaefnum úr fæðunni. Gott er að miða við 30 grömm á dag.
    • Borðaðu ferska ávexti reglulega.
  2. Hættu að reykja. Reykingar valda æðaþrengingu og hægja því á blóðrásinni.
  3. Forðastu óþarfa lyf, einkum lyf sem hafa áhrif á geð og á vatnsbúskap (laxerandi lyf og vatnspillur).
  4. Stundaðu líkamsrækt reglulega, helst úti í fersku lofti. Hún örvar blóðrás og hefur jákvæð áhrif á líkamann.
  5. Ekki leyfa streitu að ná tökum á þér. Gerðu slökun að ómissandi dagskrárlið á hverjum degi. Streita leiðir til spennu í vöðvum og bandvef í kring og ýtir undir myndun appelsínuhúðar.

Þessi fimm ráð miða að því að halda blóðrásinni virkri þannig að hún sjái um að losa líkamann við úrgangsefnin sem eru talin koma við sögu þegar appelsínuhúð myndast. Auk þess mun þér líða miklu betur, en ekki vænta kraftaverks. Eins og áður sagði er ekki vitað nákvæmlega hvað veldur appelsínuhúð en það er til einskis að eyða peningum í dýrar snyrtivörur sem auglýstar eru sem töfralausnir. Töfralausnir eru ekki til.

Heimildir og myndir:


Þeim sem vilja lesa meira á Vísindavefnum um húðina er bent á svör við spurningunum:

Höfundur

Þuríður Þorbjarnardóttir

Þuríður Þorbjarnardóttir

líffræðingur

Útgáfudagur

19.3.2004

Spyrjandi

Lína Sif

Efnisorð

Tilvísun

Þuríður Þorbjarnardóttir. „Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni?“ Vísindavefurinn, 19. mars 2004, sótt 23. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=4078.

Þuríður Þorbjarnardóttir. (2004, 19. mars). Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=4078

Þuríður Þorbjarnardóttir. „Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni?“ Vísindavefurinn. 19. mar. 2004. Vefsíða. 23. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=4078>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Af hverju fær fólk appelsínuhúð og hvað er hægt að gera við henni?
Appelsínuhúð (e. cellulite) er sérstök áferð á húðinni sem minnir á appelsínubörk í útliti. Þessi áferð stafar af byggingu vefja í undirhúðinni. Þar er um að ræða afbrigði af fituvef sem ásamt bandvef myndar bylgjur.



Appelsínuhúð er sérstök áferð á húðinni sem minnir á appelsínubörk

Í öllum fituvef og öðrum vefjum er svokallaður millifrumuvökvi en úr honum fá frumurnar næringu sína og í hann berast úrgangsefni frá þeim. Þegar allt gengur eðlilega fyrir sig eru úrgangsefni flutt burt úr vefnum með blóðrásinni og húðin verður slétt og felld á yfirborðinu vegna fitulagsins. Léleg blóðrás getur hins vegar leitt til þess að fituefni, vökvi og eiturefni safnast fyrir djúpt í húðinni í stað þess að berast burt úr vefnum. Það hefur í för með sér að bandvefurinn á milli fitufrumnanna þykknar og harðnar. Þessar breytingar á bandvefnum ásamt bólgnum fitufrumum koma fram á yfirborði húðar sem hnútar og dældir, öðru nafni appelsínuhúð.

Það er ýmislegt ólíkt með venjulegri fitu og fitu í appelsínuhúð. Fita í venjulegri húð myndar lag undir allri húðinni en appelsínuhúð myndast hins vegar aðeins á ákveðnum svæðum í húðinni - aðallega á lærum, rassi, kviði og brjóstum kvenna en á hálsi og kviði karla sem þó fá miklu síður appelsínuhúð en konur. Auk þess að vera hnúðótt í stað þess að vera slétt eins og venjuleg fita veitir fitan í appelsínuhúð hvorki hitaeinangrun né höggdeyfingu.



Stífur bandvefur og bólgnar fitufrumur eiga þátt í myndun appelsínuhúðar

Ýmsar skýringar hafa verið settar fram á því hvað veldur appelsínuhúð, en þó er ekki vitað með vissu hver orsökin er. Appelsínuhúð virðist að einhverju leyti vera háð erfðum. Þær konur sem eru „dæmdar“ til að fá appelsínuhúð verða fyrst varar við hana á unglingsárum og eykst hún síðan með aldrinum þegar undirhúðin þynnist. Appelsínuhúð myndast oft hjá konum stuttu eftir barnsburð og einnig hjá konum sem taka getnaðarvarnarpilluna. Þetta tvennt, ásamt því hversu sjaldgæf appelsínuhúð er meðal karla, bendir til þess að kvenhormónið estrógen komi við sögu við myndun hennar.

Þótt ekki sé að fullu ljóst hvað orsakar appelsínuhúð eru eftirfarandi staðreyndir þó þekktar:
  • Offita veldur ekki appelsínuhúð - margir þolendur eru grannir á meðan margir sem eru of þungir eru lausir við hana.
  • Eldra fólk hefur meiri appelsínuhúð en yngra fólk, þrátt fyrir að hún sé vel þekkt hjá unglingum.
  • Engin lækning er til við appelsínuhúð, enda er hér ekki um sjúkdóm að ræða heldur ástand.

Miklar rannsóknir hafa farið fram til að kanna hvernig ráða megi bót á appelsínuhúð og alls konar krem, áburðir og olíur útbúin til þess að vinna á henni. Þó hefur ekki verið hægt að sýna fram á að neitt þeirra uppræti appelsínuhúð. Heilbrigt líferni sem miðar að því að örva blóðrásina er vænlegra til árangurs. Hér á eftir eru talin upp nokkur ráð sem má reyna:
  1. Hugsaðu um mataræðið:
    • Varastu ofþornun og gakktu úr skugga um að þú fáir nægilegt vatn á hverjum degi (7 glös á dag).
    • Forðastu ofneyslu á kaffi, áfengi og mjög fituríkri fæðu, eins og súkkulaði og öðru sælgæti.
    • Vertu viss um að fá nóg af trefjaefnum úr fæðunni. Gott er að miða við 30 grömm á dag.
    • Borðaðu ferska ávexti reglulega.
  2. Hættu að reykja. Reykingar valda æðaþrengingu og hægja því á blóðrásinni.
  3. Forðastu óþarfa lyf, einkum lyf sem hafa áhrif á geð og á vatnsbúskap (laxerandi lyf og vatnspillur).
  4. Stundaðu líkamsrækt reglulega, helst úti í fersku lofti. Hún örvar blóðrás og hefur jákvæð áhrif á líkamann.
  5. Ekki leyfa streitu að ná tökum á þér. Gerðu slökun að ómissandi dagskrárlið á hverjum degi. Streita leiðir til spennu í vöðvum og bandvef í kring og ýtir undir myndun appelsínuhúðar.

Þessi fimm ráð miða að því að halda blóðrásinni virkri þannig að hún sjái um að losa líkamann við úrgangsefnin sem eru talin koma við sögu þegar appelsínuhúð myndast. Auk þess mun þér líða miklu betur, en ekki vænta kraftaverks. Eins og áður sagði er ekki vitað nákvæmlega hvað veldur appelsínuhúð en það er til einskis að eyða peningum í dýrar snyrtivörur sem auglýstar eru sem töfralausnir. Töfralausnir eru ekki til.

Heimildir og myndir:


Þeim sem vilja lesa meira á Vísindavefnum um húðina er bent á svör við spurningunum:...