Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Úteitur (e. exotoxin) eru eiturefni sem bakteríur seyta frá sér og eru meðal bannvænstu efnasambanda sem þekkjast í náttúrunni.
Dæmi um eitrun af völdum úteiturs er svokölluð bótúlíneitrun, matareitrun sem rekja má til sperðilbakteríunnar (Clostridium botulinum).
Lesa má um einkenni bótúlíneitrunar á heimasíðum Landlæknisembættisins og Umhverfisstofnunar. Þau eru meðal annars ógleði, uppköst, niðurgangur, máttleysi, svimi, sjóntruflanir og í versta falli lömun öndunarstöðva og þindar sem leitt getur til dauða.
Annað dæmi um eitrun af völdum úteiturs er stífkrampi sem orsakast af bakteríunni Clostridium tetani. Lesa má nánar um þá bakteríu hér.
Inneitur (e. endotoxin) er hins vegar eitur sem losnar þegar baktería deyr og leysist upp í líkamanum. Aðallega er um að ræða efnasambönd sem samanstanda af lípóprótíni (lífræn sameind gerð úr prótíni og fitu) og lípópolysaccharide. Ólíkt úteitri er inneitur sárasjaldan banvænt en getur valdið talsverðum hita.
Mynd:
Jón Már Halldórsson. „Hver er munurinn á úteitri og inneitri?“ Vísindavefurinn, 2. febrúar 2004, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=3981.
Jón Már Halldórsson. (2004, 2. febrúar). Hver er munurinn á úteitri og inneitri? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=3981
Jón Már Halldórsson. „Hver er munurinn á úteitri og inneitri?“ Vísindavefurinn. 2. feb. 2004. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=3981>.
Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
Úteitur (e. exotoxin) eru eiturefni sem bakteríur seyta frá sér og eru meðal bannvænstu efnasambanda sem þekkjast í náttúrunni.
Dæmi um eitrun af völdum úteiturs er svokölluð bótúlíneitrun, matareitrun sem rekja má til sperðilbakteríunnar (Clostridium botulinum).
Lesa má um einkenni bótúlíneitrunar á heimasíðum Landlæknisembættisins og Umhverfisstofnunar. Þau eru meðal annars ógleði, uppköst, niðurgangur, máttleysi, svimi, sjóntruflanir og í versta falli lömun öndunarstöðva og þindar sem leitt getur til dauða.
Annað dæmi um eitrun af völdum úteiturs er stífkrampi sem orsakast af bakteríunni Clostridium tetani. Lesa má nánar um þá bakteríu hér.
Inneitur (e. endotoxin) er hins vegar eitur sem losnar þegar baktería deyr og leysist upp í líkamanum. Aðallega er um að ræða efnasambönd sem samanstanda af lípóprótíni (lífræn sameind gerð úr prótíni og fitu) og lípópolysaccharide. Ólíkt úteitri er inneitur sárasjaldan banvænt en getur valdið talsverðum hita.
Mynd:
