Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Orðið jarðhnik kom fram upp úr 1970 og var á sínum tíma tilraun til þýðingar á enska orðinu „tectonics“, en meðal annarra tillagna voru „jarð-ið“ og „jarðmjak.“ Ekkert þessara orða hefur náð verulegri fótfestu, jarðhnik þó helst, en oftast er talað um „tektóník“ eða einfaldlega „jarðskorpuhreyfingar.“ Gallinn við öll íslensku orðin er sá að þau lýsa ferli en enska orðið ástandi (ferlið væri til dæmis „tectonic movements“).
Burtséð frá orðmyndunarfræði, þá merkir jarðhnik (e. tectonics) jarðskorpuhreyfingar og afleiðingar þeirra, einkum stóru línurnar í þessum ferlum. Hugtakið er nátengt „strúktúrjarðfræði“ (e. structural geology) sem yfirleitt vísar til staðbundnari athugana og fyrirbæra.
Dæmi um „jarðhnikshugsun“ er til dæmis flekakenningin í heild sinni: jarðskorpan skiptist í fleka sem rekur um jarðarkringluna. Þar sem þá rekur sundur myndast úthafshryggir, þar sem þá rekur saman myndast niðurstreymisbelti og yfir þeim fellingafjöll eða eyjabogar.
Dæmi um „strúktúrjarðfræðilega hugsun“ er það að rispur (e. slickensides) á misgengisfleti benda til þess að tiltekin hreyfing (til dæmis lárétt) hafi átt sér stað, kornastærðadreifing í jarðlagi sannar að það „snýr öfugt“ og lega kristalla í tilteknu bergi sýnir í hvernig spennusviði það myndbreyttist.
Þannig mætti segja að „tektóník“ nálgist viðfangsefnið — jarðskorpuhreyfingar að fornu og nýju — frá sjónarhóli jarðeðlisfræði en „strúktúrjarðfræði“ frá sjónarhóli jarðfræði.
Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
