Hvernig barst riðuveiki til Íslands?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig barst riðuveiki til Íslands?
Riðuveiki er talin hafa borist til Íslands með enskum hrút sem fluttur var hingað frá Danmörku að Veðramóti í Skagafirði árið 1878. Veikin breiddist í allar áttir með hrútum undan hinum enska hrúti, sem var af nýju og spennandi kyni. Veikin virtist ekki smitandi í fyrstu. Útbreiðslan var hæg um Norðurland fyrstu 75 árin en varð að smitfaraldri, sem óð yfir stóran hluta landsins næstu tvo áratugina þar á eftir. Svo hröð útbreiðsla er óþekkt í öðrum löndum. Tjónið var líka stórfelldara en annars staðar, 10-15 % dauðsföll árlega voru algeng á fullorðnu fé, stundum miklu meira.

Riðuveiki og aðrir príon-sjúkdómar af TSE-flokki leggjast á ýmsar tegundir dýra í öðrum löndum. TSE stendur fyrir Transmissible spongiform encephalopathy sem er smitandi heilasjúkdómur þar sem vökvafyllt holrúm myndast í heilanum og hann verður svampkenndur. Sauðfé er eina dýrategundin hérlendis sem vissa er um að hafi tekið sjúkdóm af þessum flokki. Riðugrunur hefur tvisvar sinnum fallið á hreindýr sem gengu með sauðfjárhjörð, gjörsýktri af riðu við mikil dauðsföll. Í hvorugt skiptið var unnt að sannreyna riðu, kannski vegna mistaka við sýnatöku og sendingu.

Rétt er að minnast þess að sjúkdómur hliðstæður riðuveiki, Chronic Wasting Disease eða CWD, er þekktur í hjartardýrum vestan hafs og því ætti ekki að koma á óvart þótt hreindýr gætu sýkst. Vegna gruns um riðuveiki í hreindýrum hér á landi er óráð að flytja þau á milli landshluta. Aldrei hefur fundist riða eða grunur um hana í geitum, köttum, minkum eða kúm á Íslandi.

Sjúkdómur af þessum flokki sem leggst á fólk, svokölluð Creutzfeldt-Jakob-veiki (CJD), er sjaldgæfari hér á landi en í mörgum löndum og ekkert samhengi virðist milli hans og riðuveikinnar. Með öðrum orðum: það virðist engin hætta á því að riðuveiki í sauðfé valdi sjúkdómi í fólki. Í kjölfar kúariðu í Bretlandseyjum var lýst nýju afbrigði af CJD sem leggst á ungt fólk og er líklega hið sama og kúariða. Það hefur aldrei fundist hér á landi frekar en kúariðan. Lesa má nánar þetta efni í svara Haraldar Briem við spurningunni Hvernig breiðist Creutzfeldt-Jakob-sjúkdómurinn út?

Mynd:

• Wikimedia Commons - Sheep scrapie. (Sótt 8.6.2018).

...