Hver er munurinn á stjórnmálaflokki og stjórnmálahreyfingu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver er munurinn á stjórnmálaflokki og stjórnmálahreyfingu?
Stjórnmálaflokkar eru ólíkir öðrum samtökum að því leyti að þeir bjóða fram í almennum kosningum. Þeir hafa líka oftast nær það yfirlýsta markmið að vilja stjórna ríkisvaldinu. Í þessari merkingu eru hugtökin stjórnmálaflokkur og stjórnmálahreyfing notuð á víxl yfir það sama. Þegar talað er um stjórnmálahreyfingar er þó yfirleitt átt við annars konar samtök heldur en eiginlega stjórnmálaflokka. Það geta verið félög sem berjast fyrir ákveðnum málstað eða hin ólíkustu hagsmunasamtök. Þau bjóða ekki fram í kosningum en reyna að hafa áhrif á almenningsálitið eða stjórn ríkisvaldsins með öðrum hætti.

Hagsmunagæsla er óaðskiljanlegur hluti stjórnmála vegna þess að þegar teknar eru ákvarðanir í stjórnmálum, þá snerta þær yfirleitt hópa og hagmuni í samfélaginu með ólíkum hætti. Ólíkir hópar reyna því að hafa áhrif á ákvarðanir og koma sjónarmiðum sínum á framfæri, til dæmis við ríkisstjórnir, þjóðþing eða stjórnmálaflokkana sjálfa. Sum stjórnmálasamtök reyna á hinn bóginn fyrst og fremst að hafa áhrif á almenningsálitið. Í mörgum vestrænum löndum er rík hefð fyrir því að ríkisvaldið leiti til hagsmunasamtaka þegar teknar eru ákvarðanir eða stefna mótuð, og í mörgum tilvikum eru hagsmunasamtök formlegur hluti af ákvarðanatökuferlinu.

Dæmi um hagsmunasamtök sem líta má á sem stjórnmálahreyfingar eru launþegasamtök og samtök neytenda. Evrópusamtökin og félagið Heimssýn eru einnig dæmi um stjórnmálahreyfingar á Íslandi, en þau beita sér í Evrópumálum. Þegar talað er um stjórnmálahreyfingar er líka stundum átt við enn víðtækari baráttu sem ekki lýtur neinu formlegu skipulagi og nær jafnvel til margra landa. Dæmi um slíkar hreyfingar eru friðarhreyfingin og kvennréttindahreyfingin.

Munurinn á stjórnmálaflokki og hagsmunasamtökum er ekki alltaf skýr. Í mörgum löndum þróuðust verkalýðshreyfingar yfir í stjórnmálaflokka og það sama hefur gerst þar sem umhverfisverndarsamtök hafa þróast yfir í græna flokka. Hagmunasamtök geta líka ákveðið að bjóða fram í kosningum. Þá er tilgangurinn ekki endilega sá að komast í ríkisstjórn heldur frekar að nota framboðið til þess að vekja athygli á ákveðnum baráttumálum. Þetta geta verið hreyfingar á borð við samtök ellilífeyrisþega, félög bifreiðaeigenda eða trúarhópar. Dæmi eru um að slíkir flokkar hafi komist í ríkisstjórnir landa sinna....