Hvað getið þið sagt mér um sæskjaldbökur?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað getið þið sagt mér um sæskjaldbökur?
Sæskjaldbökur kallast allar tegundir skjaldbaka af ættunum Dermochelyidae og Cheloniidae. Ættin Cheloniidea telur 6 tegundir en Dermochelyidae aðeins eina, alls 7 tegundir. Þær lifa einungis í hlýjum sjó við miðbaug.

Leðurskjaldbakan (Dermochelys coriacea, e. leatherback turtle) er stærst allra sæskjaldbaka og um leið stærsta skjaldbakan í heiminum. Hún getur náð 2,1 m á lengd og vegið upp undir 550 kg. Hún fær þetta nafn, leðurskjaldbaka, vegna þess að skjöldurinn er ekki ber heldur hylur hann svartgrátt skinn, ólíkt öðrum skjaldbökum. Leðurskjaldbakan er alæta og étur allt, hvort sem það er upprunnið úr jurtaríkinu eða dýraríkinu. Hún á sér heimkynni í höfunum kringum miðbaug, Indlandshafi, Kyrrahafi og Atlantshafi, en er einnig algeng við Suður-Kyrrahafseyjar. Líkt og aðrar sæskjaldbökur eyðir hún langmestum tíma sínum í hafinu og þar æxlast hún, en þegar tími er kominn til að verpa eggjum fara kvendýrin á einhverja nálæga strönd, verpa í sandinn og moka yfir leðurkennd eggin.

Leðurskjaldbakan er í mikilli útrýmingarhættu nú um stundir og hefur reyndar horfið algerlega af mörgum svæðum. Mannfólkið sækir aðallega í eggin en einnig hafa mengun og fiskinet orðið henni að fjörtjóni. Leðurskjaldbakan er ein af tveimur skjaldbökutegundum í heiminum sem hafa einhvers konar eitur í holdi sínu. Þetta efnasamband nefnist chelonitoxin (mætti íslenska sem skjaldbökueitur) og er ekki sérlega vel þekkt. Neysla þess getur valdið niðurgangi, ælu og sviða í munni og samdrátti í meltingarfærum. Reyndar er umdeilt hvort leðurskjaldbakan sé eitruð því hún er mikið drepin til matar. Telja má víst að viðkomandi veiðimenn kunni ráð til að losna við þetta efnasamband með einhverri meðferð á kjötinu.

Önnur tegund sækjaldbaka sem vert er að minnast á er grænskjaldbakan (Chelonia mydas) sem tilheyrir hinni ætt sæskjaldbaka, Cheloniidae. Þetta er einnig nokkuð stórvaxin tegund, getur orðið 90-140 kg. Hún lifir allt í kringum heiminn í hitabeltissjó og étur þara, en nýklaktir ungar éta einnig smá sjávardýr, svo sem svampa, orma og hveljur. Ólíkt leðurskjaldbökunni heldur grænskjaldbakan sig oft á sjávarströndum og lætur þar sólina verma sig. Grænskjaldbökurnar fá nafn sitt af lit holdsins en ekki skjöldsins. Grænskjaldbökur verða kynþroska á aldursbilinu 10-24 ára. Hjá grænu sæskjaldbökunni fer æxlun fram neðan sjávar, oftast á grunnsævi innan við 1 km frá ströndinni. Stundum geta orðið hörð átök milli karldýranna á fengitímanum og reyna þeir gjarnan að bíta hvern annan í hnakkann. Meðgöngutími grænskjaldböku er langur eða 40-72 dagar. Þegar kvendýrið finnur að tími er kominn til að verpa, syndir það upp á ströndina og grefur í sandinn klukkutímum saman áður en það kemur eggjunum þar fyrir. Venjulega verpir þessi tegund 100-200 eggjum.

Heimildir og myndir:

• Pritchard, Peter, Charles Howard. 1967. Living Turtles of the World. T.F.H. Publications, New Jersey
• Encyclopædia Britannica. Sea turtle. Britannica Academic.
• U.S. Fish & Wildlife Service
• BP's Zoology Pages
• University of Michican Museum of Zoology
• Leatherback sea turtle Tinglar, USVI (5839996547).jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 7.10.2022).
• Total internal reflection of Chelonia mydas.jpg - Wikimedia Commons. Birt undir Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0) leyfi. (Sótt 7.10.2022).

...