Hver á forkaupsrétt á landi sem er í óskiptri sameign tveggja einstaklinga, sem eiga ójafna hluta í landinu? Skiptir lögheimili eiganda þá máli?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver á forkaupsrétt á landi sem er í óskiptri sameign tveggja einstaklinga, sem eiga ójafna hluta í landinu? Skiptir lögheimili eiganda þá máli?
Í 3. grein jarðalaga, laga númer 65 frá árinu 1976 segir að lögin taki til: jarða, jarðarhluta, afréttarlanda, öræfa og landspildna, svo og til ítaka, skóga, vatnsréttinda, veiðiréttinda og hvers konar annarra hlunninda, hvort sem þau eru skilin frá jörð eður ei. Þéttbýlissvæði, sem skipulögð eru fyrir fasta búsetu manna, sem ekki stunda landbúnað, eru þó undanskilin ákvæðum laganna. Í 1. málsgrein 30. greinar jarðalaganna segir enn fremur að eigi að selja fasteignarréttindi, sem lögin taki til, samanber 3. grein, eigi sveitarstjórn þess sveitarfélags, þar sem eignin er, forkaupsrétt að þeim, nema um sé að ræða ráðstöfun ættaróðals samkvæmt 35. grein laganna. Í 2. málsgrein 30. greinar segir þó að hafi leiguliði setið jörð í 10 ár eða lengur eigi hann forkaupsrétt á undan sveitarstjórn enda taki hann jörðina til ábúðar og fullra nytja. Samkvæmt 3. málsgrein 30. greinar er sveitarstjórn, sem á forkaupsrétt samkvæmt 1. málsgrein, heimilt að framselja rétt sinn til Jarðasjóðs ríkisins, enda sé það gert innan 30 daga frá því að forkaupsréttartilboð barst sveitarstjórn.

30. grein jarðalaga er ef til vill það forkaupsréttarákvæði sem hvað mest reynir á. Af þessu ákvæði má ráða að almennt sé það sveitarstjórn þess sveitarfélags þar sem eignin er sem á forskaupsrétt að henni. Hafi leiguliði hins vegar setið jörð í 10 ár eða lengur á hann forkaupsrétt á undan sveitarstjórn. Í þessu sambandi skiptir lögheimili eiganda jarðar engu máli. Þess ber þó að gæta að forkaupsréttur þarf ekki nauðsynlega að styðjast við 30. grein jarðalaga. Hann getur stuðst við ýmis önnur lagaákvæði sem eru á víð og dreif í lögum eða jafnvel ákvæði samninga sem borgararnir gera sín í milli. Hlýtur það að ráðast af viðkomandi lögum eða samningi hverju sinni hvernig forkaupsrétti er háttað. Almennt má þó segja að lögheimili eiganda skipti ekki máli. Um forkaupsrétt gilda að öðru leyti nokkuð margslungnar reglur og margbreytilegar sem ekki verður farið út í hér að sinni.

Heimild: Gaukur Jörundsson: Eignarréttur 1.-2. bindi, útg. 1982-1983....