Vísindavefurinn: Eiga plöntur forfeður?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Sterkar líkur eru taldar fyrir því að líf hafi kviknað hér á jörðu fyrir um 3500 milljónum ára. Jafnvel er talið að lífið hafi kviknað nokkur hundruð milljón árum fyrr eins og fram kemur í svari Guðmundar Eggertssonar við spurningunni Hvenær kviknaði líf á jörðinni og hvers vegna? Það leið hins vegar langur tími í jarðsögunni þar til fyrstu plönturnar námu land á þurrlendi.

Ef hægt væri að horfa yfir þurrlendi jarðar eins og það var fyrir um 450 milljón árum sæjust klettar, grjót og sandur hvert sem litið væri. Engar jurtir voru á jörðinni á þessum tíma nema kannski skófir á klettum. Öðru máli gegndi um vötn og höf, þar var að finna líf bæði í vatninu og á yfirborði þess, þar sem kannski mátti sjá græna slikju. Vísindamenn telja að þessi græna slikja hafi verið frumstæðir grænþörungar og þeir séu líklega forfeður plantna.

Á einhverju stigi í fjarlægri fortíð tókst þessum grænþörungum að nema land á gróður- og jarðvegslausu landi og er það eitt hið merkilegasta skref í þróun lífs hér á jörðu, því gróður er ein af frumforsendum þess að annað líf gat þróast á þurrlendi. Fyrst voru þessir grænþörungar eins og græn slikja á klettum nærri sjó þar sem raki var mikill en á milljónum ára komu fram sífellt þróaðri plöntur sem við gætum kallað lágplöntur, svo sem mosar og lifrarmosar og seinna meir komu fram háplöntur.

Steingerðar leifar Cooksonia pertoni sem fundust í Suður-Wales. Plantan hefur verið um 3,7 cm á hæð.

Fyrir um 425 milljónum ára voru komnar fram litlar jarðfastar plöntur. Best þekkta planta þessara frumherja kallasta Cooksonia og var hún ekki nema fáeinir cm á hæð. Stöngull hennar greindist nokkrum sinnum og á enda hverrar "greinar" var lítil blaðra þar sem gró mynduðust. Plantan hafði hins vegar engin laufblöð og ekki blóm.

Þessi þróunarferill frá grænþörungi til landplöntu hefur tekið langan tíma, jafnvel tugi milljóna ára. Meðal þeirra hindrana sem þurfti að yfirstíga var ofþornun en grænþörungar hafa ekki þunna vaxkennda húð líkt og landplöntur sem kemur í veg fyrir þornun. Aðrar aðlaganir þurftu einnig að koma til en slíkur þróunarferill hefur tekið afar langan tíma.

Nánar er fjallað um grænþörunga í svari sama höfundar við spurningunni Hvað einkennir grænþörunga? Þar eru meðal annars tínd til þau rök sem helst eru talin styðja þá kenningu að grænþörungar séu forfeður plantna.

Heimildir og myndir:

History of Palaeozoic Forests. The Earliest Land Plants. Palaeobotanical Research Group. University Münster.

Hans' Paleobotany Pages

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Eiga plöntur forfeður?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Eiga plöntur forfeður?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar