Hver var Jón Ólafsson Indíafari og hvers konar ferðasögu skrifaði hann?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver var Jón Ólafsson Indíafari og hvers konar ferðasögu skrifaði hann?
Talið er að Jón Ólafsson (1593-1679) sem varð svo frægur að komast alla leið til Indlands, hafi skrifað sögu sína um 1660. Þar eru óteljandi skemmtilegar og lifandi frásagnir af því sem fyrir augu hans og eyru bar. Jón var ævintýragjarn og yfirgaf heimaslóðir sínar á Vestfjörðum árið 1615 þegar hann tók sér far með ensku skipi til Englands en komst sama sumar til Danmerkur þar sem hann gekk í herinn sem byssuskytta. Hann gegndi hermennsku bæði á sjó og landi til 1622 þegar hann var sendur á verslunarskipi til Indlands. Það var bæði nýstárlegt og hættulegt að ferðast þangað og oft kom ekki nema helmingur þeirra sem þangað fóru til baka. Jón komst heim þremur árum síðar en var þá örkumlaður og allslaus. Hann settist að á Vestfjörðum árið 1626 og bjó þar um árabil en vegna reynslu sinnar af hermennsku var hann gerður að liðsforingja heimavarna i Vestmannaeyjum árið 1639. Þar dvaldist hann þó ekki nema eitt ár, fór þá aftur vestur og lést þar í hárri elli.

Ævisaga Jóns Indíafara er merkileg heimild um sjóferðir og daglegt líf hermanna á sjó og landi í tíð Kristjáns fjórða og einstök vegna þess að atburðum er lýst frá sjónarhóli almúgamanns og óbreytts hermanns. Hún er einnig skemmtileg aflestrar vegna þess að Jón hefur haft næma athyglisgáfu og lýsingar hans eru lifandi, stundum nokkuð mikið ýktar en eftirminnilegar, til dæmis á mannlifi í Kaupmannahöfn. Hann skrifar kjarngott alþýðumál, svolítið dönskuskotið á köflum en laust við lærðar málalengingar og útúrdúra sem var stíll menntamanna. Jón fékkst við fleiri ritstörf en að semja endurminningar sínar. Hann þýddi nokkur rit úr dönsku, meðal annars Grænlandskróniku, og orti bæði veraldleg kvæði og sálma.

---

Þetta svar er fengið úr bókinni Íslenskar bókmenntir: Saga og samhengi, Hið íslenska bókmenntafélag, Reykjavík 2021. Textinn er lítillega aðlagaður Vísindavefnum. Myndin er úr sama riti....