Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u?

Flokkun:

19.12.2001
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Myndirnar kjet og smjer tengjast ekki svonefndri "hljóðvillu" heldur er um að ræða hljóðbreytingu sem fram kom á 16. öld, það er afkringingu á -jö-. Þessar orðmyndir munu hafa þekkst víða um land en lengst hafa þær haldist um norðan- og norðvestanvert landið. Til þess benda svör við fyrirspurnum Orðabókar Háskólans.

Orðmyndirnar kjet og smjer hafa haldist um land allt í ákveðnum föstum orðasamböndum. Langflestir sem svöruðu Orðabókinni nota til dæmis kjet í sambandinu kemur það enn, kjet í skjóðu sem notað er í merkingunni 'endurtekur það sig nú, kemur það nú enn einu sinni'. Allmargir utan Norðurlands tala líka um smjer í orðasambandinu að bleyta smjerið 'tóra, vera enn á lífi', það er "á meðan ég bleyti smjerið", 'á meðan ég tóri'.



Mynd: HB

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

19.12.2001

Spyrjandi

Eggert Ásgeirsson

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u?“ Vísindavefurinn, 19. desember 2001, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=2018.

Guðrún Kvaran. (2001, 19. desember). Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=2018

Guðrún Kvaran. „Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u?“ Vísindavefurinn. 19. des. 2001. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=2018>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Er vitað um útbreiðslu orðanna két og smér, hinsvegar orðanna kjöt og smjör? Er fyrri orðanotkunin tengd hljóðvillu e/i, ö/u?
Myndirnar kjet og smjer tengjast ekki svonefndri "hljóðvillu" heldur er um að ræða hljóðbreytingu sem fram kom á 16. öld, það er afkringingu á -jö-. Þessar orðmyndir munu hafa þekkst víða um land en lengst hafa þær haldist um norðan- og norðvestanvert landið. Til þess benda svör við fyrirspurnum Orðabókar Háskólans.

Orðmyndirnar kjet og smjer hafa haldist um land allt í ákveðnum föstum orðasamböndum. Langflestir sem svöruðu Orðabókinni nota til dæmis kjet í sambandinu kemur það enn, kjet í skjóðu sem notað er í merkingunni 'endurtekur það sig nú, kemur það nú enn einu sinni'. Allmargir utan Norðurlands tala líka um smjer í orðasambandinu að bleyta smjerið 'tóra, vera enn á lífi', það er "á meðan ég bleyti smjerið", 'á meðan ég tóri'.



Mynd: HB...