Hvernig getur lauslæti verið siðferðilegt álitamál?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig getur lauslæti verið siðferðilegt álitamál?
Spurningin er einmitt skemmtilega orðuð þar sem því fer fjarri að lauslæti sé augljóslega siðferðilegt álitamál. Raunar hefur hugtakið það yfirbragð að um sé að ræða ámælisverða hegðun en til þess að svara spurningunni er líklega best að leiða það hjá sér um stund. Spurningin nýtist ágætlega til að leiðrétta þann misskilning að siðfræði, sú fræðigrein sem snýst um að greina siðferðileg álitamál, feli í sér einhvers konar siðaboðskap. Slíkur boðskapur er ekki markmið hennar enda mannlegt siðferði margbrotið fyrirbæri. Í sumum hópum þykir ekkert að því að eiga fjölmarga rekkjunauta á meðan aðrir hópar berjast hatrammlega gegn kynferðislegu samlífi fólks. Flestir eru þó sammála um að kynlíf sé eðlilegur en vandmeðfarinn hluti þess að einstaklingar þrói með sér náin kynni og að enginn einn mælikvarði geti sagt fyrir um hvað sé eðlilegt í þessum efnum. Og fyrir því eru til ágæt rök sem hægt er að beita siðfræði til að ígrunda nánar.

Líklega má svara spurningunni í grófum dráttum þannig að þar sem fólk greinir á um hversu ásættanlegt það sé að eiga sér fjölda rekkjunauta þá ættum við að líta á lauslæti sem siðferðilegt álitamál. Í því felst ekki að lauslæti sé fordæmt heldur að við ættum að staldra við og skoða það nánar, til dæmis með aðferðum siðfræðinnar. Mannlegu siðferði verður aldrei stjórnað en það þarf ekki að fela í sér að skoðanir almennings – ríkjandi skoðanir – sé eini mælikvarðinn á rétt og rangt. Með hjálp siðfræði mætti til dæmis reyna að rýna í rök þeirra sem gagnrýna, oft á nokkuð teprulegan máta, fólk sem stundar eða hefur stundað kynlíf með fjölda fólks. Slík siðfræðigreining gæti falist í því að reyna að afhjúpa ósannindi og alhæfingar um lauslæti. Einnig gæti hún skoðað hvort lauslæti gangi gegn þekktum siðferðilegum meginreglum eins og þeirra að hefta ekki sjálfræði fólks, varast það sem getur valdið skaða og gæta sanngirni í mannlegum samskiptum. Að lokum mætti ígrunda hvort ákveðin hegðun auki hirðu- og kæruleysi í samfélaginu þar sem hún sé dæmi um að ekki sé hugsað um afleiðingar skoðana og athafna.

Slík greining dugir hvorki til að hampa eða fordæma lauslæti en hún vekur upp mikilvægar siðferðilegar spurningar sem mætti skipta í þrjá flokka. Augljósasta spurningin er hvort ákveðin athöfn feli í sér brot á trausti milli einstaklinga. Framhjáhald er þekktasta form slíkra brota. Önnur spurning er hvernig hvert samfélag er í stakk búið til að takast á við lauslæti. Hér þarf viðkvæmni fyrir kynlífi ekki að vera mikilvægast heldur getur stærð samfélagsins til dæmis leikið lykilhlutverk í því hvort lauslæti reyni á samheldni milli fólks. Síðasta spurningin er hvort lauslætið hafi áhrif á heilindi viðkomandi, hvort hann eða hún sýni sjálfum sér nægilega virðingu og sé sátt(ur) við ákvarðanir sínar og athafnir.

Svarið við spurningunni er því að lauslæti geti verið siðferðilegt álitamál vegna þess að fólk greinir á um það. Spurningin hvort lauslæti sé siðferðilega ámælisvert er flóknari en líklega má svara henni játandi ef hegðunin felur í sér að viðkomandi brýtur gegn trausti annarrar manneskju, reynir á samheldni nánasta samfélags síns eða gefur eigin sjálfsvirðingu langt nef.

Mynd:

• Sexuality in ancient Rome - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 3.09.2015).

...