Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta?

Flokkun:

13.11.2001
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Sögnin að kalóna, sem einnig er til í myndinni kalúna, er notuð um að hita vambir sláturdýra í sjóðandi vatni til þess að losa slímhúð innan úr þeim. Hún hefur líklegast orðið til við dönsk áhrif en í dönsku er nafnorðið kallun notað um 'vinstur jórturdýra'. Danska orðið á rætur að rekja til miðaldalatínu calduna 'volg innyfli sláturdýra' af latínu calidus 'heitur'.

Sögnin kalóna hefur verið notuð í málinu alla 20. öld og hún getur vel verið eldri þótt hennar finnist ekki dæmi á bókum fyrr. Í matreiðslubók Helgu Sigurðardóttur er aðferð við að kalóna lýst á þennan hátt:
Að kalóna vambir. Kalkinu er blandað í volgt vatn, vambirnar látnar ofan í og hrært í annað slagið. Venjulega er laust á vömbunum eftir 10-15 mín. (1966:514)

Sumir tala um að hreinsa vambir í stað þess að kalóna.

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

13.11.2001

Spyrjandi

Margrét Sigmarsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta?“ Vísindavefurinn, 13. nóvember 2001, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=1949.

Guðrún Kvaran. (2001, 13. nóvember). Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=1949

Guðrún Kvaran. „Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta?“ Vísindavefurinn. 13. nóv. 2001. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=1949>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvað þýðir sögnin að kalóna? Er hún íslensk eða er til annað íslenskt orð um þetta?
Sögnin að kalóna, sem einnig er til í myndinni kalúna, er notuð um að hita vambir sláturdýra í sjóðandi vatni til þess að losa slímhúð innan úr þeim. Hún hefur líklegast orðið til við dönsk áhrif en í dönsku er nafnorðið kallun notað um 'vinstur jórturdýra'. Danska orðið á rætur að rekja til miðaldalatínu calduna 'volg innyfli sláturdýra' af latínu calidus 'heitur'.

Sögnin kalóna hefur verið notuð í málinu alla 20. öld og hún getur vel verið eldri þótt hennar finnist ekki dæmi á bókum fyrr. Í matreiðslubók Helgu Sigurðardóttur er aðferð við að kalóna lýst á þennan hátt:
Að kalóna vambir. Kalkinu er blandað í volgt vatn, vambirnar látnar ofan í og hrært í annað slagið. Venjulega er laust á vömbunum eftir 10-15 mín. (1966:514)

Sumir tala um að hreinsa vambir í stað þess að kalóna. ...