Hvað lifa iglur (blóðsugur) lengi og hvernig fjölga þær sér?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað lifa iglur (blóðsugur) lengi og hvernig fjölga þær sér?
Iglur (Hirudinea) eru oft kallaðar blóðsugur á íslensku. Í raun er þó aðeins lítill hluti iglna sem tilheyrir ytri sníkjudýrum, en stór hluti þeirra rúmlega 600 tegunda sem lýst hefur verið lifir annars konar ránlífi. Flestar tegundir iglna finnast í ferskvatni en einnig lifa þær í sjó og einhverjar tegundir finnast á þurrlendi, þó aðallega þar sem mikill raki er, til dæmis í mýrlendi.

Allar iglur eru tvíkynja, þannig að hver fullorðinn einstaklingur hefur bæði karl- og kvenkyns æxlunarfæri. Dýrin hafa nokkurs konar getnaðarlim sem flytur sæðið í kynop hins dýrsins. Frjóvgunin sjálf fer fram innvortis, sem er ólíkt því sem gerist á meðal ánamaðka (oligochaete), en annars er margt líkt með æxlunarkerfi iglna og ána. Við mökunina skiptast tveir einstaklingar á sæði og þannig verður víxlfrjóvgun. Eggin eru í hylkjum, líkt og hjá ánamöðkum, en í hverju hylki geta verið nokkur egg. Sem dæmi má nefna norður-amerísku tegundina Erpobdella punctata en hjá henni eru fimm egg í hverju hylki og venjulega framleiðir hún tíu egghylki sem hún verpir 3-4 vikum eftir æxlun.

Í hverju hylki er einnig næringarefni á borð við albúmín sem nýtist nýklöktu ungviðinu í einhverja daga áður en það brýst út úr egghylkinu. Sumar tegundir, eins og Piscicola geometra (sjá mynd), sem lifa sníkjulífi festa egghylkin við hýsla sína. Annars er það frekar regla en undantekning að þær iglur sem lifa sníkjulífi yfirgefi hýsla sína á meðan þær verpa eggjum sínum og festa þau við botninn. Einnig þekkist innan nokkurra tegunda að foreldri festi egghylkin við líkama sinn.

Það er breytilegt eftir tegundum hve langur tími líður frá mökun og þar til eggjunum er verpt. Hjá sumum tegundum líða aðeins tveir dagar en hjá öðrum nokkrir mánuðir.

Sú iglutegund sem við könnumst eflaust flest við er tegundin Hirudo medicinalis (læknablóðsuga) sem notuð hefur verið við lækningar í árþúsundir. Tegund þessi er sníkjudýr á spendýrum, þar á meðal mönnum og fannst meðal annars víðs vegar um Evrópu en er nú ákaflega sjaldgæf í náttúrunni. Dýrið hefur tvær sogskálar sem hún notar til að festa sig við húð fórnarlambsins og bítur sig í gegnum hana með kröftugum kjálkum til að ná til blóðrásarinnar. Læknablóðsugan hefur þrjá kjálka sem hún beitir stíft á meðan hún sýgur blóð fórnarlambsins. Óáreitt hangir hún á fórnarlambi sínu í 30-40 mínútur og sýgur 10-15 ml af blóði. Við slíka máltíð stækkar hún 8-11 falt og er södd í hálft ár, en það er tíminn sem það tekur að fullmelta þetta magn af blóði. Aðeins fullorðin dýr lifa með þessum hætti á spendýrum en ungviðin sækja í froskdýr þar sem kjálkar þeirra eru ekki orðnir nægilega sterkir til að vinna á húð spendýra.

Erfitt hefur reynst að finna upplýsingar um hve lengi iglur lifa og á það reyndar líka við um marga aðra hryggleysingja. Svo virðist sem mönnum finnist það ekki nógu áhugavert rannsóknarefni. Ef við komumst yfir upplýsingar um málið munum við að sjálfsögðu birta þær.

Myndir:

• Freshwater leech (Helobdella stagnalis) - Flickr. Höfundur myndar Peter O'Connor. Birt undir Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic Generic (CC BY-SA 2.0) leyfi. (Sótt 17.5.2023).
• Sucking leech.jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar GlebK. Birt undir Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0). (Sótt 17.5.2023).

...