Hve langt er lögreglunni heimilt að ganga gagnvart einkalífi einstaklings, án sérstakrar heimildar?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hve langt er lögreglunni heimilt að ganga gagnvart einkalífi einstaklings, án sérstakrar heimildar?
Upphafleg spurning var svohljóðandi:

Hver er réttur einstaklings gagnvart lögreglunni, þ.e. hversu langt er lögreglunni heimilt að ganga á einkalíf einstaklings án sérstakrar heimildar (með tilliti til eftirlits, húsleitar, líkamsleitar o.s.frv.)?

Friðhelgi einkalífs er vernduð í 71. grein stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Samkvæmt þessari grein stjórnarskrárinnar má ekki gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Það sama á við um rannsókn á skjölum og póstsendingum, símtölum og öðrum fjarskiptum, svo og hvers konar sambærilega skerðingu eða truflun á einkalífi manns.

Nánari ákvæði um hús- og líkamsleit, hlustun síma og skyldar ráðstafanir, er að finna í lögum nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Samkvæmt þeim er meginreglan sú að framangreindar ráðstafanir þurfi úrskurð dómara. Frá þessari meginreglu eru hins vegar ýmsar undantekningar. Þannig má lögreglan gera leit ef brýn hætta er á að bið eftir úrskurði valdi sakarspjöllum. Einnig má leita án úrskurðar að manni sem handtaka skal ef honum er veitt eftirför eða hætta er á að hann komi sér undan ef beðið er dómsúrskurðar. Í húsakynnum, sem eru opin almenningi og í húsum þar sem lausungarlýður og brotamenn venja komur sínar, má leita, ef þörf þykir, þótt úrskurðar hafi ekki verið aflað.

Líkamsleit er einnig heimil án úrskurðar ef brýn hætta er á að bið eftir úrskurði valdi sakarspjöllum. Að lokum er þess að geta að í ýmsum sérlögum er að finna ákvæði, sem heimila leit án úrskurðar dómara, til dæmis í 158. grein tollalaga nr. 88/2005 svo að eitthvað sé nefnt....