Hvernig planta er vallhumall og hvernig hefur hún verið notuð?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig planta er vallhumall og hvernig hefur hún verið notuð?
Vallhumall (Achillea millefolium) vex víða í þurrum brekkum og valllendi sem illgresi en hann er einnig ræktaður sem vinsæl lækningajurt. Vallhumall hefur fengið mörg nöfn vegna þeirra áhrifa sem jurtin er talin hafa. Latneska nafnið er Achillea millefolium og er jurtin kennd við Achilles, stríðshetju úr Trójustríðinu. Achilles notaði lækningamátt jurtarinnar til að stöðva blæðingar hjá særðum hermönnum sínum. Dioscordes, sem var læknir í rómverskum hersveitum mælti með því að nudda mulinni jurtinni í sár.

Jurtin hefur mörg nöfn sem vísa til notkunar hennar til að stöðva blæðingar svo sem hermannajurt, blóðjurt hermanna, blóðnasir o.fl. Á tímum Achillesar notuðu kínverskir læknar vallhumal við bólgum og blæðingum og Ayurvedic læknar á Indlandi notuðu jurtina við hitasótt.

Þegar Evrópubúar fóru til Norður Ameríku tóku þeir vallhumal með sér og Indíánar notuðu jurtina bæði útvortis og innvortis. Þeir notuðu hana á brunasár og við blæðingum og þeir notuðu hana við kvefi og sárindum í hálsi, við gikt og tannpínu og við svefnleysi og meltingartruflunum.

Notkun

Blóm og blöð eru tekin fyrri hluta sumars og notuð í te, jurtaveigar (í 25%-45% vínanda) og í bakstra og smyrsl til notkunar útvortis. Vallhumall hefur verið notaður við flensu, kvefi og hita. Jurtin hefur einnig verið notuð við meltingartruflunum og niðurgangi, við of háum blóðþrýstingi og liðagigt.

Vallhumall hefur verið talinn góður við krampa og verkjum í legi og til að örva tíðir, einnig við hitaköstum og svefnleysi á breytingaskeiðinu. Baðlögur með vallhumli hefur verið notaður við ýmsum húðkvillum, til dæmis ofnæmisútbrotum og exemi. Vallhumall er talin ein besta jurtin til að græða þrálát sár og er þá unnið smyrsl úr blómunum eða grisja er vætt í seyði og lögð við sárin.

Vísindarannsóknir

Vallhumall hefur að geyma mörg efnasambönd sem styðja hefðbundna notkun. Ilmolía úr vallhumli hefur fjölda rokgjarnra sameinda sem berast í nefið þegar ilmolían er borin að nefinu eða gegnum húðina ef hún er notuð sem nuddolía (a- og b-pinen, borneol, bornyl acetat, camphor, caryophyllene, eugenol, farnesene, myrcene, sabinene, terpineol, thujone og margar fleiri).

Jurtin hefur einnig ýmsa þekkta flavonoida svo sem apigenin, luteoli, quercetin, rutin og fleiri. Tvö efnin, achilletin og achilleine, örva blóðstorknun útvortis en vallhumall hefur einnig verið nefndur „jurtaplástur“. Önnur efni draga úr bólgum og sársauka (azulene, camphor, chamazulene, eugenol, menthol, quercetin, rutin og salicyl sýra). Vallhumall hefur efni sem draga úr krampakenndum samdrætti í sléttum vöðum og þau kunna að útskýra jákvæð áhrif við meltingatruflunum og krampa og verkjum í legi.

Vallhumall hefur lítilsháttar af thujone sem hefur róandi áhrif en virkni þess hefur verið líkt við marijuana. Í stórum skömmtum er thujone varhugavert efni en magnið í vallhumli er hins vegar svo lítið að það veldur ekki skaða.

Rannsóknir á Raunvísindastofnun hafa sýnt að í vallhumli eru sýkladrepandi efni, efni sem hindra veirufjölgun (antiviral virkni), sem kann að útskýra jákvæð áhrif við kvefi og flensu, og efni sem hindra vöxt á krabbameinsfrumum (antitumor virkni).

Mynd:

• Achillea millefolium bloem.jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar: Pethan. Birt undir Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) leyfi. (Sótt 27.4.2023).

...