Hvað heita öll frumefnin?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað heita öll frumefnin?
Eins og fram kemur í svarinu Hversu mörg frumefni eru þekkt og hve mörg þeirra koma fyrir í náttúrunni? þá eru frumefnin (e. elements eða chemical elements) í dag 118 talsins þó enn eigi eftir að staðfesta tilvist frumefna númer 113, 115, 117 og 118 og gefa þeim viðurkennd nöfn samkvæmt Alþjóðasamtökum um hreina og hagnýta efnafræði (IUPAC). Frumefni númer 114 og 116 hlutu nöfnin flerovín (e. flerovinium) og livermorín (e. livermorium) árið 2012 og eru þau frumefni sem seinast hlutu viðurkennd nöfn. Þar á undan var það frumefni númer 112 sem fékk heitið kópernikín árið 2009.

Erlend heiti frumefnanna og atómmassi (frumeindamassi) þeirra í töflunni hér að neðan eru fengin frá IUPAC. Íslensk heiti frumefnanna eru fengin af síðu Þorsteins Sæmundssonar, Wikipedia og Orðabanka íslenskrar málstöðvar.

Tafla sem sýnir frumefnin í röð eftir vaxandi sætistölu.

nr.	efnatákn	enskt heiti	íslenskt heiti	atómmassi (g/mól)
1	H	hydrogen	vetni	1,00794
2	He	helium	helín	4,002602
3	Li	lithium	litín/liþín	6,941
4	Be	beryllium	beryllín	9,012182
5	B	boron	bór	10,811
6	C	carbon	kolefni	12,0107
7	N	nitrogen	köfnunarefni	14,0067
8	O	oxygen	súrefni	15,9994
9	F	fluorine	flúor/flúr	18,9984032
10	Ne	neon	neon	20,1797
11	Na	sodium (natrium)	natrín	22,98976928
12	Mg	magnesium	magnesín	24,3050
13	Al	aluminium (aluminum)	ál	26,9815386
14	Si	silicon	kísill	28,0855
15	P	phosphorus	fosfór	30,973762
16	S	sulfur	brennisteinn	32,065
17	Cl	chlorine	klór	35,453
18	Ar	argon	argon	39,948
19	K	potassium (kalium)	kalín	39,0983
20	Ca	calcium	kalsín	40,078
21	Sc	scandium	skandín	44,955912
22	Ti	titanium	títan	47,867
23	V	vanadium	vanadín	50,9415
24	Cr	chromium	króm	51,9961
25	Mn	manganese	mangan	54,938045
26	Fe	iron (ferrum)	járn	55,845
27	Co	cobalt	kóbalt	58,933195
28	Ni	nickel	nikkel/nikull	58,6934
29	Cu	copper (cuprum)	kopar	63,546
30	Zn	zinc	sink	65,38
31	Ga	gallium	gallín	69,723
32	Ge	germanium	german	72,64
33	As	arsenic	arsen	74,9216
34	Se	selenium	selen	78,96
35	Br	bromine	bróm	79,904
36	Kr	krypton	krypton	83,798
37	Rb	rubidium	rúbidín	85,4678
38	Sr	strontium	strontín	87,62
39	Y	yttrium	yttrín	88,90585
40	Zr	zirconium	sirkon	91,224
41	Nb	niobium	níóbín	92,90638
42	Mo	molybdenum	mólýbden	95,96
43	Tc *	technetium	teknetín	[97,9072]
44	Ru	ruthenium	rúþen	101,07
45	Rh	rhodium	ródín	102,9055
46	Pd	palladium	palladín	106,42
47	Ag	silver (argentum)	silfur	107,8682
48	Cd	cadmium	kadmín	112,411
49	In	indium	indín	114,818
50	Sn	tin (stannum)	tin	118,710
51	Sb	antimony (stibium)	antímon	121,760
52	Te	tellurium	tellúr	127,60
53	I	iodine	joð	126,90447
54	Xe	xenon	xenon	131,293
55	Cs	caesium (cesium)	sesín	132,9054519
56	Ba	barium	barín	137,327
57	La	lanthanum	lantan/lanþan	138,90547
58	Ce	cerium	serín	140,116
59	Pr	praseodymium	praseódým	140,90765
60	Nd	neodymium	neódým	144,242
61	Pm *	promethium	prometín/prómeþín	[144,9127]
62	Sm	samarium	samarín	150,36
63	Eu	europium	evrópín	151,964
64	Gd	gadolinium	gadólín	157,25
65	Tb	terbium	terbín	158,92535
66	Dy	dysprosium	dysprósín	162,500
67	Ho	holmium	hólmín	164,93032
68	Er	erbium	erbín	167,259
69	Tm	thulium	túlín	168,93421
70	Yb	ytterbium	ytterbín	173,054
71	Lu	lutetium	lútetín/lútesín	174,9668
72	Hf	hafnium	hafnín	178,49
73	Ta	tantalum	tantal	180,94788
74	W	tungsten (wolfram)	volfram	183,84
75	Re	rhenium	renín	186,207
76	Os	osmium	osmín	190,23
77	Ir	iridium	iridín	192,217
78	Pt	platinum	platína	195,084
79	Au	gold (aurum)	gull	196,966569
80	Hg	mercury (hydrargyrum)	kvikasilfur	200,59
81	Tl	thallium	þallín	204,3833
82	Pb	lead (plumbum)	blý	207,2
83	Bi	bismuth	bismút	208,98040
84	Po *	polonium	pólon	[208,9824]
85	At *	astatine	astat	[209,9871]
86	Rn *	radon	radon	[222,0176]
87	Fr *	francium	fransín	[223,0197]
88	Ra *	radium	radín	[226,0254]
89	Ac *	actinium	aktín	[227,0278]
90	Th *	thorium	þórín	232,03806
91	Pa *	protactinium	prótaktín	231,03588
92	U *	uranium	úran	238,02891
93	Np *	neptunium	neptún	[237,0482]
94	Pu *	plutonium	plúton	[244,0642]
95	Am *	americium	ameríkín	[243,0614]
96	Cm *	curium	kúrín	[247,0704]
97	Bk *	berkelium	berkelín	[247,0703]
98	Cf *	californium	kalifornín	[251,0796]
99	Es *	einsteinium	einsteinín	[252,0830]
100	Fm *	fermium	fermín	[257,0951]
101	Md *	mendelevium	mendelevín	[258,0984]
102	No *	nobelium	nobelín	[259,1010]
103	Lr *	lawrencium	lárensín	[262,1096]
104	Rf *	rutherfordium	rutherfordín	[265,1167]
105	Db *	dubnium	dubnín/dúbnín	[268,125]
106	Sg *	seaborgium	seborgín	[271,133]
107	Bh *	bohrium	bórín	[272.1380]
108	Hs *	hassium	hassín	[277,150]
109	Mt *	meitnerium	meitnerín	[276,151]
110	Ds *	darmstadtium	darmstatín	[281,162]
111	Rg *	roentgenium	röntgenín	[280,164]
112	Cp *	copernicium	kópernikín	[285,174]
113	Uut *	ununtrium	ununtrín	[284,178]
114	Fl *	flerovinium	flerovín	[289,189]
115	Uup *	ununpentium	ununpentín	[288,192]
116	Lv *	livermorium	livermorín	[293]
117	Uus *	ununseptium	ununseptín	[294]
118	Uuo *	ununoctium	ununoktín	[294]

* Stjörnumerkt frumefni hafa enga stöðuga samsætu.

[ ] Atómmassi innan hornklofa er atómmassi fyrir þá samsætu viðkomandi frumefnis sem hefur lengstan líftíma.

( ) Ensk heiti viðkomandi frumefna innan sviga eru einnig notuð fyrir frumefnið.

Atómmassi fyrir bórín er fenginn héðan.

Atómmassi fyrir ununseptín er fenginn héðan.

Samsvarandi töflu þar sem frumefnunum er raðað í stafrófsröð eftir íslenskum heitum er hægt að nálgast hér.

Samsvarandi töflu þar sem frumefnunum er raðað í stafrófsröð eftir enskum heitum er hægt að nálgast hér.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

• Hvað er atóm eða frumeind? eftir Ágúst Kvaran
• Hvað eru kvarkar? eftir Kristján Rúnar Kristjánsson
• Hvaða hlutverki gegna kvarkar í eiginleikum efnis? eftir Viðar Guðmundsson
• Hver er minnsta öreindin? eftir Lárus Thorlacius
• Hvað er lotukerfið? eftir Ágúst Kvaran
• Úr hverju er sameind? eftir Benedikt G. Waage og Ágúst Kvaran
• Hvað eru efnatengi? eftir Ágúst Kvaran
• Af hverju haldast hlutir eins og atóm og sameindir saman í heilu lagi? eftir Ágúst Valfells
• Eru enn til ófundin frumefni og gæti eitthvert þeirra verið stöðugt? eftir Pál Theodórsson
• Er búið að finna öll frumefni alheimsins? Gæti verið að fleiri sé að finna til dæmis á öðrum reikistjörnum sólkerfisins? eftir Þorstein Vilhjálmsson
• Hvað eru jónir og hvað gera þær? eftir Sigríði Jónsdóttur

Heimildir og frekara lesefni utan Vísindavefsins:

• Atómmassar frumefnanna árið 2007. Sótt 08.09.10
• Webelements.com - Lotukerfið á ensku. Sótt 08.09.10
• Wikipedia.org - Lotukerfið á íslensku - Sótt 08.09.10
• Ptable.com - Lotukerfið á íslensku. Sótt 08.09.10
• Nöfn frumefnanna eftir Þorstein Sæmundsson. Sótt 08.09.10
• Wikipedia.org - Listi á íslensku yfir frumefnin og helstu eiginleika þeirra. Sótt 08.09.10
• Infoplease.com - Listi á ensku yfir frumefnin og helstu eiginleika þeirra. Sótt 08.09.10
• Lenntech.com - Listi á ensku yfir frumefnin og helstu eiginleika þeirra. Sótt 08.09.10
• Orðabanki íslenskrar málstöðvar

---

Þetta svar var endurskoðað 8.8.2013.

...