Hvernig verður plast til?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig verður plast til?
Í sem stystu máli má svara spurningunni sem svo að plast verði til af manna völdum því plast fyrirfinnst hvergi í náttúrunni.

Þegar jarðolía er hreinsuð og unnin myndast ýmsar smáar og hvarfgjarnar gassameindir, en hvarfgjarnar kallast þær sameindir sem hvarfast tiltölulega auðveldlega við aðrar og mynda nýjar sameindir. Með því að safna þessum sameindum saman, stilla aðstæður rétt og blanda við lítið magn hvataefnis má fá slíkar litlar sameindir til að hvarfast saman í langar keðjusameindir, svonefndar fjölliður. Plastið sem myndast er fljótandi massi sem auðvelt er að forma, til dæmis steypa í mót.

Á efri hluta myndarinnar sjást sameindin eten (áður oft nefnd etýlen) sem er samsett úr tveimur kolefnisatómum og fjórum vetnisatómum, og hluti af fjölliðusameindinni pólýetýlen þar sem fjöldi etensameinda hefur tengst saman, en oft mynda tugir þúsunda etensameinda hverja pólýetýlensameind (forskeytið pólý- kemur úr grísku en “polu” þýðir margir). Fjölliðurnar geta verið einfaldar, línulegar keðjur eða greinst sundur og myndað samsettar keðjur. Slík mismunandi form fjölliðukeðjanna hafa áhrif á eiginleika plastefnisins en myndun þeirra má stjórna með aðstæðum við plastframleiðsluna. Einnig eru notaðar aðrar grunneiningar, svo sem klóreten (eten með einni áfastri klórfrumeind) sem er grunneining í fjölliðum PVC-plasts (PVC = pólývínýlklóríð) og sjást þær á neðri hluta myndarinnar.

Fyrr á öldinni þegar plastefnin voru tiltölulega ný af nálinni voru þau álitin hin mestu undraefni og vissulega hafa þau mikil áhrif á okkar nánasta umhverfi, þar sem við klæðumst plastefnum og notum plast í ílát, húsgögn og málningu svo að fátt eitt sé talið. Þó hefur komið betur í ljós að plast endist síður en svo um til eilífðar. Bæði leka ýmis mýkingarefni sem oft er bætt í plast smám saman út úr því, og getur plastið þá orðið stökkt og viðkvæmt, og einnig taka sum plastefni í sig ýmis óhreinindi með tíð og tíma. Óvíst er því hvort mikið af plastmunum okkar muni verða til sýnis á fornminjasöfnum eftir þúsund ár.

...