Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:43 • sest 21:13 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 13:37 • Sest 06:11 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 02:59 • Síðdegis: 15:47 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 09:39 • Síðdegis: 21:50 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Eðlisfræði: fræðileg

Hvers vegna er hitastig stundum mælt í kelvínum?

Árdís Elíasdóttir

Hitastig má mæla á ýmsum kvörðum. Sá sem algengastur er í daglegu tali er Selsíus-kvarðinn, en á honum sýður vatn við 100°C en frostmarkið er 0°C (við 1 atm þrýsting). Alkul (lægsta hitastig sem hægt er að ná, sjá nánar hér) á Selsíus-kvarða er hins vegar við -273°C.

Kelvin-kvarðinn er algengasti hitakvarðinn í vísindum. Ástæða þess er að hann er sérlega þægilegur þegar kemur að öllum formúlum því hann gefur algilt hitastig, það er að segja við alkul er hitinn 0 kelvín. Hann vex svo á sama hátt og Selsíus-kvarðinn, þannig að frostmark vatns verður 273 K. Sem dæmi um þekkta formúlu þar sem Kelvin-kvarðinn er þægilegur í notkun má nefna kjörgaslögmálið:
PV = nRT = NkT
þar sem P er þrýstingur, V er rúmmál, n er fjöldi móla í gasinu, R er gasfastinn (universal gas constant), T er hitastig gassins mælt í kelvínum eða kelvin-gráðum, N er fjöldi sameinda í gasinu og k er svokallaður fasti Boltzmanns. Ef nota ætti Selsíus-kvarðann myndi þessi sama jafna verða:
PV = nR(T+273°C) = Nk(T+273°C)
sem er mun klunnalegri framsetning.

Annar kvarði sem gott er að kannast við er Fahrenheit-kvarðinn en hann er notaður í Bandaríkjunum. Um hann er nánar fjallað í svari Tryggva Þorgeirssonar við spurningunni Við hvað er Fahrenheit-kvarðinn miðaður, hvar er hann notaður og af hverju er hann notaður þar en ekki til dæmis selsíuskvarðinn?

Höfundur

Árdís Elíasdóttir

Marie Curie-styrkþegi við Dark Cosmology Centre í Danmörku

Útgáfudagur

6.2.2001

Spyrjandi

Óðinn Þór Hallgrímsson

Efnisorð

Tilvísun

Árdís Elíasdóttir. „Hvers vegna er hitastig stundum mælt í kelvínum?“ Vísindavefurinn, 6. febrúar 2001. Sótt 18. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=1316.

Árdís Elíasdóttir. (2001, 6. febrúar). Hvers vegna er hitastig stundum mælt í kelvínum? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=1316

Árdís Elíasdóttir. „Hvers vegna er hitastig stundum mælt í kelvínum?“ Vísindavefurinn. 6. feb. 2001. Vefsíða. 18. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=1316>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvers vegna er hitastig stundum mælt í kelvínum?
Hitastig má mæla á ýmsum kvörðum. Sá sem algengastur er í daglegu tali er Selsíus-kvarðinn, en á honum sýður vatn við 100°C en frostmarkið er 0°C (við 1 atm þrýsting). Alkul (lægsta hitastig sem hægt er að ná, sjá nánar hér) á Selsíus-kvarða er hins vegar við -273°C.

Kelvin-kvarðinn er algengasti hitakvarðinn í vísindum. Ástæða þess er að hann er sérlega þægilegur þegar kemur að öllum formúlum því hann gefur algilt hitastig, það er að segja við alkul er hitinn 0 kelvín. Hann vex svo á sama hátt og Selsíus-kvarðinn, þannig að frostmark vatns verður 273 K. Sem dæmi um þekkta formúlu þar sem Kelvin-kvarðinn er þægilegur í notkun má nefna kjörgaslögmálið:
PV = nRT = NkT
þar sem P er þrýstingur, V er rúmmál, n er fjöldi móla í gasinu, R er gasfastinn (universal gas constant), T er hitastig gassins mælt í kelvínum eða kelvin-gráðum, N er fjöldi sameinda í gasinu og k er svokallaður fasti Boltzmanns. Ef nota ætti Selsíus-kvarðann myndi þessi sama jafna verða:
PV = nR(T+273°C) = Nk(T+273°C)
sem er mun klunnalegri framsetning.

Annar kvarði sem gott er að kannast við er Fahrenheit-kvarðinn en hann er notaður í Bandaríkjunum. Um hann er nánar fjallað í svari Tryggva Þorgeirssonar við spurningunni Við hvað er Fahrenheit-kvarðinn miðaður, hvar er hann notaður og af hverju er hann notaður þar en ekki til dæmis selsíuskvarðinn?...