Hversu stórt var gosið í Geldingadölum?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hversu stórt var gosið í Geldingadölum?
Gos í Geldingadölum hófst 19. mars 2021 og tveimur mánuðum síðar, 17. maí, birtist á Vísindavefnum svar við spurningunni Er líklegt að gosið í Geldingadölum standi lengi? Í svarinu voru færð að því rök, byggt á gefnum forsendum, að ólíklegt væri að gosið yrði langvinnt eða hraunið rúmmálsmikið. Öll eru þessi hugtök – langt og stutt, lítið og stórt – afstæð og merkingarlítil án tiltekins viðmiðs. Því fylgir hér til samanburðar þríein tafla yfir lengd, rúmmál og afl 14 gosa þar sem þessir þættir eru þekktir eða áætlaðir. Töflunni er sem sagt raðað upp á þrjá vegu eftir vaxandi gildi hvers hinna þriggja þátta.

Samkvæmt töflunni hlýtur gosið í Geldingadölum að teljast nokkuð langt meðal samfelldra gosa á 20. og 21. öld – aðeins Heklugosið 1947-48, Surtseyjargosið 1963-67 og Kröflueldar 1975-84 vöruðu lengur; Heklugosið 1980-81 mætti virðast lengra, en var í rauninni tvö stutt gos (3 og 7 dagar) með 7 mánaða hléi á milli og Kröflueldar voru röð smærri gosa með hléum á milli.

Hvað varðar rúmmál gosefna eru Geldingadalir neðarlega á lista, aðeins hraun flæðigosanna úr Öskju 1961, Heklu 1981 og Fimmvörðuhálsi 2010 eru minni. Og hvað meðalafl (m³/sek) gossins snertir voru Geldingadalir raunar næstaftastir á merinni – aðeins afl 7–daga flæðigoss Heklu 1981 var minna. Lágar tölur fyrir afl Kröfluelda og Heklu 1980-81 stafa af því að tímalengdin er talin frá upphafi eldsumbrotanna til enda.

Öflugustu gosin á listanum eru annars vegar flæðigosin miklu, Skaftáreldar 1783-84 og Holuhraun 2014-15, og hins vegar sprengigos, hrein (Hekla 1980) eða með „stuttum flæðigoshala“ (Hekla 1991 og 2000) – sprengihluti Heklu 1947 var gríðarlega öflugur en honum fylgdi langvarandi hraunflæði.

Samkvæmt þessu reyndist höfundur svarsins á Vísindavefnum 17. maí 2021 ekki sannspár um væntanlega lengd gossins í Geldingadölum, en um hin atriðin tvö – hvort gosið marki upphaf nýrra Reykjaneselda, og hvort gossprungurnar muni teygja sig langar leiðir – mun framtíðin ein eiga svör.

Eldgosum raðað eftir lengd
Gos	dagar	km3	m3/sek	aths
Hekla 1980	3	0,146	563,3	1)
Hekla 1981	7	0,003	5,0	1)
Hekla 2000	11	0,189	198,9
Fimmvörðuháls 2010	23	0,023	11,6
Askja 1961	30	0.102	39,4
Eyjafjallajökull 2010	39	0,18	53,4
Hekla 1991	59	0,159	311,8
Hekla 1970	61	0,211	40,0
Heimaey 1973	161	0,25	19,3
Holuhraun 2014-15	180	1,6	102,9
Fagradalsfjall 2021	183	0,15	9,5	2)
Skaftáreldar 1783	240	15	723,4
Hekla 1980-81	242	0,17	8,1	1)
Hekla 1947-48	390	0,8	23,7
Surtsey 1963-67	1290	1,1	9,9
Krafla 1975-1984	3180	0,25	0,9

Eldgosum raðað eftir rúmmáli
Gos	dagar	km3	m3/sek	aths
Hekla 1981	7	0,003	5.0	1)
Fimmvörðuháls 2010	23	0,023	11,6
Askja 1961	30	0,102	39,4
Hekla 1980	3	0,146	563,3	1)
Fagradalsfjall 2021	183	0,15	9,5	2)
Hekla 1991	59	0,159	311,8
Hekla 1980-81	242	0,17	8,1	1)
Eyjafjallajökull 2010	39	0,18	53,4
Hekla 2000	11	0,189	198,9
Hekla 1970	61	0,211	40,0
Heimaey 1973	161	0,25	19,3
Krafla 1975-1984	3180	0,25	0,9
Hekla 1947-48	390	0.8	23,7
Surtsey 1963-67	1290	1,1	9,9
Holuhraun 2014-15	180	1,6	102,9
Skaftáreldar 1783	240	15	723,4

Eldgosum raðað eftir meðalafli
Gos	dagar	km3	m3/sek	aths
Krafla 1975-1984	3180	0,25	0,9
Hekla 1981	7	0,003	5,0	1)
Hekla 1980-81	242	0,17	8,1	1)
Fagradalsfjall 2021	183	0,15	9,5	2)
Surtsey 1963-67	1290	1,1	9,9
Fimmvörðuháls 2010	23	0,023	11,6
Heimaey 1973	161	0,25	19,3
Hekla 1947-48	390	0,8	23,7
Askja 1961	30	0,102	39,4
Hekla 1970	61	0,211	40,0
Eyjafjallajökull 2010	39	0,18	53,4
Holuhraun 2014-15	180	1,6	102,9
Hekla 2000	11	0,189	198,9
Hekla 1991	59	0,159	311,8
Hekla 1980	3	0,146	563,3	1)
Skaftáreldar 1783	240	15	723,4

1) Gosið 1980-81 hófst 17. ágúst 1980 með 3 daga sprengigosi og eftir 7 mánaða hlé hófst flæðigos 9. apríl 1981 og stóð í 7 daga.

2) Miðað við goslok 18. september 2021.

Mynd:

• JGÞ.

...