Sólin Sólin Rís 05:22 • sest 21:31 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 23:11 • Sest 05:11 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 06:38 • Síðdegis: 18:56 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 00:39 • Síðdegis: 12:46 í Reykjavík
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Hvað er klappað og klárt?

Guðrún Kvaran

Upprunalega spurningin hljóðaði svona:
Góðan daginn - var að velta fyrir mér... Hver er uppruni orðatiltækisins "klappað og klárt"?

Orðatiltækið klappað og klárt er fengið að láni úr dönsku, klappet og klart, á seinni hluta 19. aldar eftir því sem best verður séð. Orðasambandið þekkist í dönsku frá því snemma á 18. öld og var fyrst í stað einkum notað um trúlofun eða hjónaband sem búið var að ganga frá og sammælast um. Síðan víkkaði merkingin og sambandið er nú notað um allt það sem er alveg tilbúið og frá gengið. Sambærilegt orðatiltæki í þýsku er klip und klar.

Orðasambandið 'klappað og kárt' var fyrst í stað einkum notað um trúlofun eða hjónaband sem búið var að ganga frá og sammælast um.

Á timarit.is er elsta íslensk heimild í blaðinu Norðanfara frá 1879 og næstu dæmi eru úr Þjóðólfi 1885 og 1889. Í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans er elsta heimild úr útgáfu á bréfum Valtýs Guðmundssonar sem hann skrifaði móður sinni og stjúpa á árunum 1878–1927. Að baki liggur sögnin að klappa 'banka, berja, hamra' og lýsingarorðið klár í merkingunni 'tilbúinn, fullgerður'.

Að baki orðasambandinu 'klappað og klárt' liggur sögnin að klappa 'banka, berja, hamra' og lýsingarorðið klár í merkingunni fullgerður.

Myndir:

Höfundur

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

25.2.2015

Spyrjandi

Vilhjálmur Heimir Baldursson

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvað er klappað og klárt?“ Vísindavefurinn, 25. febrúar 2015. Sótt 24. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=68879.

Guðrún Kvaran. (2015, 25. febrúar). Hvað er klappað og klárt? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=68879

Guðrún Kvaran. „Hvað er klappað og klárt?“ Vísindavefurinn. 25. feb. 2015. Vefsíða. 24. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=68879>.

Chicago | APA | MLA

Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað er klappað og klárt?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Góðan daginn - var að velta fyrir mér... Hver er uppruni orðatiltækisins "klappað og klárt"?

Orðatiltækið klappað og klárt er fengið að láni úr dönsku, klappet og klart, á seinni hluta 19. aldar eftir því sem best verður séð. Orðasambandið þekkist í dönsku frá því snemma á 18. öld og var fyrst í stað einkum notað um trúlofun eða hjónaband sem búið var að ganga frá og sammælast um. Síðan víkkaði merkingin og sambandið er nú notað um allt það sem er alveg tilbúið og frá gengið. Sambærilegt orðatiltæki í þýsku er klip und klar.

Orðasambandið 'klappað og kárt' var fyrst í stað einkum notað um trúlofun eða hjónaband sem búið var að ganga frá og sammælast um.

Á timarit.is er elsta íslensk heimild í blaðinu Norðanfara frá 1879 og næstu dæmi eru úr Þjóðólfi 1885 og 1889. Í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans er elsta heimild úr útgáfu á bréfum Valtýs Guðmundssonar sem hann skrifaði móður sinni og stjúpa á árunum 1878–1927. Að baki liggur sögnin að klappa 'banka, berja, hamra' og lýsingarorðið klár í merkingunni 'tilbúinn, fullgerður'.

Að baki orðasambandinu 'klappað og klárt' liggur sögnin að klappa 'banka, berja, hamra' og lýsingarorðið klár í merkingunni fullgerður.

Myndir:

...