Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Stjarnvísindi: sólkerfið

Er það stjarnfræðileg tilviljun að fullt tungl og sól líta út fyrir að vera jafnstór?

EÖÞ og ÞV

Þrátt fyrir að gríðarlegur stærðarmunur sé á sólinni og tunglinu spanna þau nánast jafnstór horn á himninum eða um hálfa gráðu. Eftir því sem best er vitað er hér einungis um tilviljun að ræða.

Til að reikna hornspönn hlutar á himninum má nota eftirfarandi formúlu:
a = (57,3 * D) / d
þar sem a stendur fyrir hornspönn hlutarins í gráðum, d fjarlægðina til hans og D raunverulegt þvermál hans. Talan 57,3 jafngildir fjölda gráða í heilum hring deilt með 2p.

Prófum nú að setja inn tölur fyrir sólina og tunglið:

SólinTunglið
Mesta fjarlægð frá jörðu [km]1,521*108405.500
Minnsta fjarlægð frá jörðu [km]1,471*108363.300
Þvermál [km]1.392.0003476
Mesta hornspönn0,52°0,49°
Minnsta hornspönn0,54°0,55°

Eins og sjá má er hornspönn þessa fyrirbæra nánast sú sama eða að meðaltali 0,53 gráður fyrir sólina og 0,52 gráður fyrir tunglið.

Þessar niðurstöður gætu komið einhverjum spánskt fyrir sjónir því eins og margir hafa eflaust tekið eftir virðist tunglið vera stærra þegar það er lágt á lofti. Þar er þó um að ræða skynvillu sem nánar er fjallað um í svari Sævars Helga Bragasonar við spurningunni Hvers vegna sýnast sól og máni stærri lágt á himni?

Breytingar hornspönn sólar eru ekki í neinum takti við breytingar hornspönn tungls, heldur gerast þessar tvenns konar breytingar óháð hvor annarri. Við sjáum af töflunni að sólin spannar stærra horn en tunglið ef hornspönn hennar er nálægt hámarki en hornspönn tunglsins hins vegar nálægt lágmarki. Ef tunglið gengur fyrir sólina við þessar aðstæður, verður hringmyrkvi á sól eins og til dæmis varð hér á Íslandi 31. maí 2003. Ef hornspönn tunglsins er hins vegar meiri en sólar þegar tungl gengur fyrir sól, þá verður venjulegur almyrkvi.

Breytingar á hornspönn sólar og tungls hafa á hinn bóginn óveruleg áhrif á tunglmyrkva enda er það skuggi jarðar sem veldur honum.

Höfundar

Einar Örn Þorvaldsson

EÖÞ

háskólanemi og fyrrverandi starfsmaður Vísindavefsins

Þorsteinn Vilhjálmsson

ÞV

prófessor emeritus, ritstjóri Vísindavefsins 2000-2010 og ritstjóri Evrópuvefsins 2011

Útgáfudagur

18.6.2003

Spyrjandi

Örn Úlfar Sævarsson

Efnisorð

Tilvísun

EÖÞ og ÞV. „Er það stjarnfræðileg tilviljun að fullt tungl og sól líta út fyrir að vera jafnstór?“ Vísindavefurinn, 18. júní 2003. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=3505.

EÖÞ og ÞV. (2003, 18. júní). Er það stjarnfræðileg tilviljun að fullt tungl og sól líta út fyrir að vera jafnstór? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=3505

EÖÞ og ÞV. „Er það stjarnfræðileg tilviljun að fullt tungl og sól líta út fyrir að vera jafnstór?“ Vísindavefurinn. 18. jún. 2003. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=3505>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Er það stjarnfræðileg tilviljun að fullt tungl og sól líta út fyrir að vera jafnstór?
Þrátt fyrir að gríðarlegur stærðarmunur sé á sólinni og tunglinu spanna þau nánast jafnstór horn á himninum eða um hálfa gráðu. Eftir því sem best er vitað er hér einungis um tilviljun að ræða.

Til að reikna hornspönn hlutar á himninum má nota eftirfarandi formúlu:
a = (57,3 * D) / d
þar sem a stendur fyrir hornspönn hlutarins í gráðum, d fjarlægðina til hans og D raunverulegt þvermál hans. Talan 57,3 jafngildir fjölda gráða í heilum hring deilt með 2p.

Prófum nú að setja inn tölur fyrir sólina og tunglið:

SólinTunglið
Mesta fjarlægð frá jörðu [km]1,521*108405.500
Minnsta fjarlægð frá jörðu [km]1,471*108363.300
Þvermál [km]1.392.0003476
Mesta hornspönn0,52°0,49°
Minnsta hornspönn0,54°0,55°

Eins og sjá má er hornspönn þessa fyrirbæra nánast sú sama eða að meðaltali 0,53 gráður fyrir sólina og 0,52 gráður fyrir tunglið.

Þessar niðurstöður gætu komið einhverjum spánskt fyrir sjónir því eins og margir hafa eflaust tekið eftir virðist tunglið vera stærra þegar það er lágt á lofti. Þar er þó um að ræða skynvillu sem nánar er fjallað um í svari Sævars Helga Bragasonar við spurningunni Hvers vegna sýnast sól og máni stærri lágt á himni?

Breytingar hornspönn sólar eru ekki í neinum takti við breytingar hornspönn tungls, heldur gerast þessar tvenns konar breytingar óháð hvor annarri. Við sjáum af töflunni að sólin spannar stærra horn en tunglið ef hornspönn hennar er nálægt hámarki en hornspönn tunglsins hins vegar nálægt lágmarki. Ef tunglið gengur fyrir sólina við þessar aðstæður, verður hringmyrkvi á sól eins og til dæmis varð hér á Íslandi 31. maí 2003. Ef hornspönn tunglsins er hins vegar meiri en sólar þegar tungl gengur fyrir sól, þá verður venjulegur almyrkvi.

Breytingar á hornspönn sólar og tungls hafa á hinn bóginn óveruleg áhrif á tunglmyrkva enda er það skuggi jarðar sem veldur honum....