Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:26 • sest 21:28 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:24 • Sest 05:22 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 06:10 • Síðdegis: 18:30 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 00:11 • Síðdegis: 12:20 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Vísindavefur Föstudagssvar

Er rauðhært fólk með gleraugu gáfaðra en annað fólk?

Ritstjórn Vísindavefsins

Vísindavefnum hafa borist fjölmargar spurningar um háralit og ljóst er að þetta er málefni sem brennur á fólki. Nú þekkja flestir einhvern rauðhærðan einstakling, sem gengur jafnvel með gleraugu, og telja sig því geta svarað spurningunni á eigin spýtur. En þó fólk gæti komist að réttri niðurstöðu þá gleyma flestir að spurningin er tvíþætt. Við munum því athuga annars vegar hvort rauðhærðir búi yfir öðru gáfnafari en annað fólk, og hins vegar hvort gleraugu hafi áhrif á gáfur.

Eins og þekkt hefur verið frá tímum Charles Darwin (1809-1882), þá erum við komin af öpum. Smáatriði þróunarkenningarinnar vilja þó oft gleymast þegar hún er útskýrð fyrir almenningi, og því vita fáir að við erum ekki öll komin af sömu öpunum. Rannsóknir á genamengi mannsins hafa leitt í ljós að það er ónákvæmt svar að simpansar séu nánasti ættingi mannsins, þó það sé ekki beinlínis rangt.

Nýlegar rannsóknir vísindamanna við Center for Science and Culture í borginni Ignorance í Bandaríkjunum hafa svipt hulunni af uppruna mannsins. Þar hefur verið sýnt að dökkhærðir eru afkomendur simpansa, ljóshærðir eiga rætur að rekja til svokallaðra hettuapa -- en einn meðlimur þeirrar tegundar öðlaðist frægð fyrir leik sinn í sjónvarpsþáttaröðinni Friends, -- rauðhærðir koma svo af órangútum, og albínóar eru fólk sem bjó á tunglinu og datt niður. Þarna er bæði komin ástæðan fyrir þeim fordómum sem rauðhærðir verða fyrir í samfélaginu og flestum ljóskubröndurum.



Forfeður mannfólksins

Vegna uppruna þeirra er greindavísitala albínóa háð flóði og fjöru, og þar að auki má aðeins mæla hana með tvinntölum. Að taka tillit til þeirra myndi flækja málið talsvert fyrir lesendum, svo við munum einbeita okkur að afkomendum apanna. Gáfnafar apategundanna sem voru taldar upp hér á undan er fjölbreytt. Í fljótu bragði má segja að simpansar séu gáfaðastir, svo koma órangútanar, og loks hettuapar. Eins og þróunarkenningin spáir fyrir um, þá hafa þessir og aðrir eiginleikar erfst. Að meðaltali er því hægt að segja til um gáfnafar fólks út frá háralit; klárastir eru dökkhærðir, svo koma rauðhærðir, og ljóshærðir reka lestina.

Starfsmaður Vísindavefsins í vinnufötunum.

Nú er vel þekkt að fötin skapa manninn, en við rannsóknir hefur komið í ljós að ýmsir aukahlutir gera það líka. Gleraugu, pípa, vasaúr, snyrtilegur hattur, og jakki með bótum á ermunum hafa öll jákvæð áhrif á gáfnafar þess sem klæðist þeim. Þó rauðhærðir séu ekki jafn gáfaðir frá náttúrunnar hendi og dökkhærðir bræður þeirra, þá geta þeir því vel lifað eðlilegu lífi með því að herma eftir fræðimönnum eins og Einstein og setja upp gleraugu. Ljóshærðir þurfa heldur ekki að kvíða, því tilraunir hafa sýnt að í gegnum síma er ómögulegt að greina á milli dökkhærðra annars vegar, og hins vegar ljóshærðra einstaklinga sem eru með hatt og halda á bók.

Vegna vísindalegrar hlutlægni (e. objectivity) og heiðarleika ber okkur skylda til að geta þess að starfsmenn Vísindavefsins eru allir dökkhærðir og þeim er gert að fara í ákveðinn vinnugalla áður en þeir mega hefja störf. Gallinn samanstendur af einglyrni, yfirvaraskeggi sem er límt á, snyrtilegum jakka og slaufu, krikketkylfu og tebolla. Þar að auki er starfsmönnum gert að reykja pípu, og hafa þeir einir manna undanþágu frá reykingarbanni í opinberum byggingum. Dæmi um þetta má sjá af myndinni hér að ofan af ritstjóra Vísindavefsins við vinnu sína.

Af því að allar reglur eiga sér undantekningar er okkur líka ljúft og skylt að nefna að einn starfsmaður okkar er ekki dökkhærður heldur ljóshærð. Á móti kemur hins vegar að hún hefur áhuga á fótbolta eins og ýmsir aðrir gáfaðir vísindamenn, stjórnmálamenn og kóngafólk, og stendur því vel jafnfætis hinum starfsmönnum Vísindavefsins. Að sjálfsögðu er einnig gerð krafa um það að hún gangi stöðugt með gleraugu og hafi ávallt bók í hendi.

Tengt efni á Vísindavefnum:

Myndir:

Við bendum þeim sem ekki hafa áttað sig á því að þetta svar er föstudagssvar. Lesendur sem taka eitthvað í því alvarlega gera það algjörlega á eigin ábyrgð.

Höfundur

Ritstjórn Vísindavefsins

Ritstjórn Vísindavefsins

Útgáfudagur

1.8.2008

Spyrjandi

Alexander Guðbjörnsson

Efnisorð

Tilvísun

Ritstjórn Vísindavefsins. „Er rauðhært fólk með gleraugu gáfaðra en annað fólk?“ Vísindavefurinn, 1. ágúst 2008. Sótt 23. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=24848.

Ritstjórn Vísindavefsins. (2008, 1. ágúst). Er rauðhært fólk með gleraugu gáfaðra en annað fólk? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=24848

Ritstjórn Vísindavefsins. „Er rauðhært fólk með gleraugu gáfaðra en annað fólk?“ Vísindavefurinn. 1. ágú. 2008. Vefsíða. 23. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=24848>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Er rauðhært fólk með gleraugu gáfaðra en annað fólk?
Vísindavefnum hafa borist fjölmargar spurningar um háralit og ljóst er að þetta er málefni sem brennur á fólki. Nú þekkja flestir einhvern rauðhærðan einstakling, sem gengur jafnvel með gleraugu, og telja sig því geta svarað spurningunni á eigin spýtur. En þó fólk gæti komist að réttri niðurstöðu þá gleyma flestir að spurningin er tvíþætt. Við munum því athuga annars vegar hvort rauðhærðir búi yfir öðru gáfnafari en annað fólk, og hins vegar hvort gleraugu hafi áhrif á gáfur.

Eins og þekkt hefur verið frá tímum Charles Darwin (1809-1882), þá erum við komin af öpum. Smáatriði þróunarkenningarinnar vilja þó oft gleymast þegar hún er útskýrð fyrir almenningi, og því vita fáir að við erum ekki öll komin af sömu öpunum. Rannsóknir á genamengi mannsins hafa leitt í ljós að það er ónákvæmt svar að simpansar séu nánasti ættingi mannsins, þó það sé ekki beinlínis rangt.

Nýlegar rannsóknir vísindamanna við Center for Science and Culture í borginni Ignorance í Bandaríkjunum hafa svipt hulunni af uppruna mannsins. Þar hefur verið sýnt að dökkhærðir eru afkomendur simpansa, ljóshærðir eiga rætur að rekja til svokallaðra hettuapa -- en einn meðlimur þeirrar tegundar öðlaðist frægð fyrir leik sinn í sjónvarpsþáttaröðinni Friends, -- rauðhærðir koma svo af órangútum, og albínóar eru fólk sem bjó á tunglinu og datt niður. Þarna er bæði komin ástæðan fyrir þeim fordómum sem rauðhærðir verða fyrir í samfélaginu og flestum ljóskubröndurum.



Forfeður mannfólksins

Vegna uppruna þeirra er greindavísitala albínóa háð flóði og fjöru, og þar að auki má aðeins mæla hana með tvinntölum. Að taka tillit til þeirra myndi flækja málið talsvert fyrir lesendum, svo við munum einbeita okkur að afkomendum apanna. Gáfnafar apategundanna sem voru taldar upp hér á undan er fjölbreytt. Í fljótu bragði má segja að simpansar séu gáfaðastir, svo koma órangútanar, og loks hettuapar. Eins og þróunarkenningin spáir fyrir um, þá hafa þessir og aðrir eiginleikar erfst. Að meðaltali er því hægt að segja til um gáfnafar fólks út frá háralit; klárastir eru dökkhærðir, svo koma rauðhærðir, og ljóshærðir reka lestina.

Starfsmaður Vísindavefsins í vinnufötunum.

Nú er vel þekkt að fötin skapa manninn, en við rannsóknir hefur komið í ljós að ýmsir aukahlutir gera það líka. Gleraugu, pípa, vasaúr, snyrtilegur hattur, og jakki með bótum á ermunum hafa öll jákvæð áhrif á gáfnafar þess sem klæðist þeim. Þó rauðhærðir séu ekki jafn gáfaðir frá náttúrunnar hendi og dökkhærðir bræður þeirra, þá geta þeir því vel lifað eðlilegu lífi með því að herma eftir fræðimönnum eins og Einstein og setja upp gleraugu. Ljóshærðir þurfa heldur ekki að kvíða, því tilraunir hafa sýnt að í gegnum síma er ómögulegt að greina á milli dökkhærðra annars vegar, og hins vegar ljóshærðra einstaklinga sem eru með hatt og halda á bók.

Vegna vísindalegrar hlutlægni (e. objectivity) og heiðarleika ber okkur skylda til að geta þess að starfsmenn Vísindavefsins eru allir dökkhærðir og þeim er gert að fara í ákveðinn vinnugalla áður en þeir mega hefja störf. Gallinn samanstendur af einglyrni, yfirvaraskeggi sem er límt á, snyrtilegum jakka og slaufu, krikketkylfu og tebolla. Þar að auki er starfsmönnum gert að reykja pípu, og hafa þeir einir manna undanþágu frá reykingarbanni í opinberum byggingum. Dæmi um þetta má sjá af myndinni hér að ofan af ritstjóra Vísindavefsins við vinnu sína.

Af því að allar reglur eiga sér undantekningar er okkur líka ljúft og skylt að nefna að einn starfsmaður okkar er ekki dökkhærður heldur ljóshærð. Á móti kemur hins vegar að hún hefur áhuga á fótbolta eins og ýmsir aðrir gáfaðir vísindamenn, stjórnmálamenn og kóngafólk, og stendur því vel jafnfætis hinum starfsmönnum Vísindavefsins. Að sjálfsögðu er einnig gerð krafa um það að hún gangi stöðugt með gleraugu og hafi ávallt bók í hendi.

Tengt efni á Vísindavefnum:

Myndir:

Við bendum þeim sem ekki hafa áttað sig á því að þetta svar er föstudagssvar. Lesendur sem taka eitthvað í því alvarlega gera það algjörlega á eigin ábyrgð. ...